Literat Sierpnia 2013

JOANNA OPIAT-BOJARSKA

Autorka ma na swoim koncie cztery poczytne powieści. O tym, że życie potrafi być brutalne i nieprzewidywalne, przekonała się na własnej skórze. Jej debiut literacki zaplanowało samo życie. W wywiadzie udzielonym dla „W Krainie Czytania” Joanna Opiat-Bojarska zdradza kulisy powstawania jej poszczególnych powieści oraz opowiada, między innymi, o pokonywaniu życiowych trudności i swojej działalności na rzecz osób dotkniętych przez los.

Kraina Czytania: Witam Panią serdecznie na swoim blogu i dziękuję za przyjecie mojego zaproszenia do cyklu „Literat Miesiąca”. W czerwcu tego roku ukazała się Pani najnowsza powieść pod tytułem „Gdzie jesteś, Leno?”. Pewnego dnia tytułowa bohaterka znika bez śladu. Ostatnio problem zaginięć w niewyjaśnionych okolicznościach jest dość powszechny w literaturze. Pisząc tę książkę nie obawiała się Pani, że czytelnicy i krytycy będą kręcić nosami, iż powiela Pani temat?

Joanna Opiat-Bojarska: Witam serdecznie, dziękuję za zaproszenie.

Hmm, ukazały się tysiące książek o miłości. Czy oznacza to, że tylko jedna była oryginalna, a reszta powielała tę pierwszą? Podobnie jest z zaginięciami. To ważny temat. Cieszy mnie to, że poruszany jest na łamach kilku powieści. Może dzięki temu będziemy bardziej świadomi?

Co roku ginie około piętnaście tysięcy osób. To tak, jakby na przestrzeni dwunastu miesięcy zaginęli wszyscy mieszkańcy Darłowa. Przerażające, prawda? Tylko nieliczne zaginięcia, jak chociażby zniknięcie młodej gdańszczanki, pobudza masową wyobraźnię. Reszta ginie w informacyjnym szumie.

Historię osoby zaginionej można opowiedzieć na milion sposobów. Można przytłoczyć smutkiem i trudnym tematem, można znudzić albo odstraszyć. Chciałam wiernie ukazać emocje rodzin osób zaginionych (stąd współpraca z Martą Jeziółkowską z szukamywas.pl), ale wyszłam z założenia, że muszę stworzyć coś w rodzaju dwupaku. Super kryminalnej rozrywki, która pod pozorem wciągającej fabuły serwuje ważne przesłanie.

Kraina Czytania: W sprawę zaginięcia Leny z oczywistych powodów zaangażowana jest policja. Do tej pory kojarzyła się Pani czytelnikom z powieściami obyczajowymi. Tym razem powstał kryminał. Co zatem zadecydowało o zmianie gatunku?

Joanna Opiat-Bojarska: Hm, zapewne egoizm, potrzeba zmian i ambicja. Tworzenie kolejnej, czwartej już powieści obyczajowej, byłoby dla mnie zbyt nużące. Chciałam spróbować czegoś trudniejszego. Poza tym zawsze uwielbiałam kryminały – a przy tworzeniu zagadek kryminalnych bawię się jeszcze lepiej niż podczas samej lektury. 

Kraina Czytania: Główna bohaterka „Gdzie jesteś, Leno?” to dziewczyna pochodząca z tak zwanego „dobrego domu”. Niczego jej nie brakuje. Jest piękna, wykształcona, posiada grono przyjaciół, a jednak pewnego dnia znika. W dodatku w toku prowadzonego śledztwa wychodzą na jaw pewne tajemnice, o których lepiej byłoby nie wiedzieć. Czy uważa Pani, że takie z pozoru poukładane życie może w którymś momencie zmęczyć i doprowadzić młodego człowieka do chęci wyrwania się z niego i rozpoczęcia czegoś nowego?

Joanna Opiat-Bojarska: Uważam, że pozornie poukładane życie jest jak domek z kart. Prędzej czy później runie.

Kraina Czytania: Przyglądając się Pani twórczości można odnieść wrażenie, że nie boi się Pani podejmować trudnych społecznych tematów. Przykładem jest chociażby powieść pod tytułem „Blogostan”. Porusza w niej Pani kwestię blogowania. Sylwia – główna bohaterka powieści – w pewnym momencie praktycznie nie wyobraża sobie życia bez swojego bloga. Czy pisząc tę powieść chciała Pani uczulić, szczególnie młodych ludzi, na ryzyko uzależnienia, jakie może nieść ze sobą nadmierne korzystanie z Internetu?

Joanna Opiat-Bojarska: „Blogostan” powstał, by zwrócić uwagę na dwa problemy – uzależnienie od Internetu i toksyczne związki. Oba są o tyle podobne, że dotyczą pozornej bliskości i oba trudno jest sobie uświadomić. Opowiedziałam historię Sylwii, by pokazać ludziom, że dopóki nie uświadomimy sobie naszych uzależnień, nie jesteśmy w stanie z nimi walczyć. A to jak wygląda nasze życie zależy przede wszystkim od nas.

Kraina Czytania: A jak jest w Pani przypadku? Pani również jest blogerką. Czuje się Pani uzależniona od swojego bloga i generalnie od Internetu?

Joanna Opiat-Bojarska: Kiedyś byłam uzależniona od mojego bloga. Część moich emocji z tym związanych zostało opisanych w „Blogostanie”. Teraz uzależnienie od bloga zamieniłam na uzależnienie od pisania. Internet uwielbiam i nie wyobrażam sobie życia bez niego. Każdy dzień zaczynam od sprawdzenia maili.

Kraina Czytania: Przyznam, że wciąż nie mogę pogodzić się z zakończeniem „Blogostanu”. Czy planuje Pani dopisać kiedyś drugą część tej historii?

Joanna Opiat-Bojarska: Polecam w takim razie lekturę „Klubu Wrednych Matek”. Na okładce książki nie ma, co prawda informacji, że jest kontynuacją „Blogostanu”, ale uważne czytelniczki to zauważyły. Jedną z bohaterek „Klubu Wrednych Matek” jest Sylwia Michalak. Mogę zdradzić, że nie jest już singielką, lecz szczęśliwą partnerką pewnego znanego z „Blogostanu” mężczyzny… Kto zgadnie którego?

Kraina Czytania: Pani poprzednia powieść „Klub Wrednych Matek” zdobyła sobie ogromną popularność i bardzo przypadła czytelnikom do gustu. Jednak sam tytuł może być nieco mylący. Bo czegóż dobrego można spodziewać się po „wrednej matce”? Chyba tylko okrucieństwa wobec własnych dzieci. W Pani książce tego okrucieństwa i przemocy nie ma, a wręcz przeciwnie. Skąd zatem ten tytuł? Z przekory? Z chęci zainteresowania czytelnika?

Joanna Opiat-Bojarska: Ten tytuł nie jest wytworem marketingowców. Powstał w mojej głowie. Najpierw tytuł, a później cała opowieść. Bo każda matka, chcąc nie chcąc, wpada czasem w pułapkę stereotypów, absurdalnych wymagań społeczeństwa i utopijnych wizji kreowanych przez media. Pojawiają się wtedy wyrzuty sumienia i myśl – może jestem złą matką? Bo może powinnam spędzać więcej czasu z córką i zrezygnować z pracy, skoro moje koleżanki nie pracują? Może nie powinnam podrzucać dziecka na przechowanie do babci, tylko po to, by pójść na plotki z koleżankami? Wielokrotnie sama o sobie myślałam, że jestem wredną matką, bo przecież mogłabym być bardziej idealna. Gwarantuję, że z wyrzutami sumienia walczy każda matka bez wyjątku. Matka Polka, matka kwoka, matka z przypadku i matka wyzwolona. Wystarczy to sobie uświadomić, by przestać ślepo dążyć do bycia chodzącym ideałem i zacząć czerpać radość z bycia zwyczajną matką.

Kraina Czytania: „Klub Wrednych Matek” to opowieść o kobietach, o ich planach, marzeniach. Pisząc tę książkę musiała Pani zaglądnąć w głąb kobiecej psychiki. Jak się to Pani udało?

Joanna Opiat-Bojarska: To chyba nie jest wielki wyczyn. Kobieta kobietę zrozumie… Sama jestem kobietą, matką, żoną, kochanką…

Kraina Czytania: Premierze „Klubu Wrednych Matek” towarzyszył pewien konkurs, w którym należało odpowiedzieć na pytanie: „Co daje szczęście matce XXI wieku?” A jaka w Pani opinii powinna być współczesna szczęśliwa matka?

Joanna Opiat-Bojarska: Wyluzowana, zdystansowana, kochająca swoje dziecko i siebie. Jedyne, co powinna, to przestać przejmować się tym, co POWINNA.

Kraina Czytania: Pani powieściowy debiut to książka „Kto wyłączy mój mózg?”. Jest to powieść, która powstała w oparciu o Pani własne doświadczenia. Dlaczego zdecydowała się Pani podzielić swoimi przeżyciami z czytelnikami? Czy miała być to swego rodzaju forma terapii?

Joanna Opiat-Bojarska: Dlaczego? Po wyjściu ze szpitala zaczęłam pomagać innym chorym. I nagle okazało się, że nie wszyscy mają siłę do walki. Duża część chorych nie widzi cienia nadziei, nie widzi sensu podejmowania jakichkolwiek działań. Są ludzie, którzy w sytuacjach pojawienia się problemów (dużo mniejszych niż poważna choroba) rozkładają ręce. Bardzo mnie to zdziwiło. Jestem optymistką i mam chyba nader rozwinięty instynkt przetrwania. Gdy walczyłam o to, by chodzić, by wrócić do normalnego życia było dla mnie oczywiste, że bez wahania podejmę każdy wysiłek, każde ryzyko. Napisałam „Kto wyłączy mój mózg?”, by zarazić innych optymizmem i pokazać, że jeśli czegoś bardzo się chce, to się to osiągnie!

Kraina Czytania: Prowadzi Pani również Grupę Wzajemnego Wsparcia dla osób dotkniętych przez GBS (przyp. zespół Guillaina-Barrégo). Na czym polega Pani praca w tej kwestii?

Joanna Opiat-Bojarska: Zorganizowana przeze mnie Grupa Wzajemnego Wsparcia to niesamowici ludzie, którzy podobnie jak ja wygrali z GBS i są gotowi pomagać innym. Mieszkają w różnych częściach Polski. Docierają do mnie ludzie, których bliscy zmagają się z GBS. Są zestresowani, mają mnóstwo pytań, boją się o przyszłość. Jeśli chory leży w poznańskim szpitalu, odwiedzam go, odpowiadam na wszystkie pytania i jestem żywym świadectwem tego, że z GBS można wygrać. Zostawiam w szpitalnej sali trochę nadziei i optymizmu. Jeśli natomiast chory znajduje się w innym zakątku kraju – wtedy uruchamiamy kontakty Grupy Wzajemnego Wsparcia.

Kraina Czytania: Większość pisarzy twierdzi, że o tworzeniu literatury myśleli jeszcze w latach dzieciństwa i już wtedy próbowali pisać, chociażby krótkie opowiadania na użytek rodziny czy znajomych. A jak było w Pani przypadku? Czy zanim dotknęła Panią choroba myślała Pani, że przyjdzie taki dzień, kiedy będą mówić o Pani „pisarka”?

Joanna Opiat-Bojarska: Nie. I to nie dlatego, że nie wierzę w swoje siły. Po prostu pisanie nigdy nie wydawało mi się atrakcyjnym zajęciem. Bezpośrednio po chorobie przyjaciółka, wręczając mi książkę pod tytułem „Dom nad Rozlewiskiem” Małgorzaty Kalicińskiej powiedziała: „Przeczytaj to! Autorka też była w trudnej sytuacji. Wyszła z niej obronną ręką i jeszcze napisała książkę. Może ty też napiszesz?” Wyśmiałam ją wtedy, bo wizja mnie jako autorki wydała się być zupełnie nierealna.

Kraina Czytania: Czy jest jakiś temat/problem, który chciałaby Pani poruszyć w swoich kolejnych książkach, ale na razie uważa Pani, że może jeszcze za wcześnie?

Joanna Opiat-Bojarska: Jedno jest pewne. Trudnych społecznych tematów na pewno mi nie zabraknie. Kończę kolejny kryminał, a w głowie czekają kolejne dwa. W każdym znajdzie się miejsce na ważny problem społeczny.

Kraina Czytania: Pani Joasiu, serdecznie dziękuję Pani za rozmowę. Natomiast w imieniu swoim i Czytelników mojego bloga życzę kolejnych udanych powieści i zwiększającej się liczby życzliwych czytelników.

Joanna Opiat-Bojarska: Pięknie dziękuję i również życzę zwiększającej się liczby czytelników. A Czytelnikom życzę miłego dnia.

Rozmawiała: Agnieszka (Kraina Czytania)