Renata L. Górska – „Historia kotem się toczy”

Premiera książki 10 grudnia 2013 roku!

Wydawnictwo: REPLIKA

Zakrzewo 2013

Gdzieś na Śląsku w okolicach Gliwic leży małe miasteczko o nazwie Kasztelowo. Jak to zazwyczaj bywa w tego typu miejscowościach, ludzie wiedzą tutaj wszystko o sobie nawzajem, a jeśli jakimś sposobem jest inaczej, to przecież zawsze można zapytać sąsiadki albo przeprowadzić własne śledztwo, chociażby podglądając innych zza firanki. Mieszkańcy Kasztelowa to z jednej strony społeczność niezwykle ze sobą zżyta, lecz z drugiej nieufnie spoglądająca w stronę przyjezdnych. Na ich zaufanie trzeba sobie solidnie zapracować. Jeśli w miasteczku dzieje się coś niepokojącego to oczywiście pierwsze podejrzenia zawsze padają na tych „nowych”. W Kasztelowie panuje pewna specyficzna mentalność dotycząca w głównej mierze moralności i wiary w Boga. Można by pomyśleć, że ludzie wsiąknęli tutaj niezwykle mocno w pewne stereotypy i za nic w świecie nie potrafią przyjąć do wiadomości, iż można żyć inaczej i mieć swoje własne poglądy, co nie zawsze oznacza, że są one gorsze.

W Kasztelowie mieszka pewna stateczna wdowa – Janina Gawron. Kobieta ma już swoje lata i niejedno za sobą. Straciła męża i ukochanego syna. Pomimo że i jednemu, i drugiemu daleko było do ideału, to Janina myśli o nich bardzo ciepło. Wie, że mężczyźni jej życia mieli swoje na sumieniu, ale trudno jest jej przyznać to nawet samej przed sobą, a co dopiero przed obcymi, szczególnie w kwestii syna. Łatwiej winą obciążyć innych. A kto nadaje się do tego lepiej, jak nie jej synowa – Ada? Skoro już mowa o synowej, to trzeba wiedzieć, że kobieta mieszka teraz w Krakowie, gdzie prowadzi w miarę ustabilizowane życie, choć nie pozbawione problemów dnia codziennego. W stolicy Małopolski Ada ma przyjaciół, na których może liczyć. Posiada też satysfakcjonujące ją zatrudnienie, które nie każdemu kojarzy się z pracą, bo przecież wykonuje rękodzieła, a to nie wymaga wychodzenia z domu i przebywania w miejscu pracy standardowych ośmiu godzin. Ada Gawron wykonuje wolny zawód i czas pracy może ustalać sobie według własnego uznania.

Owocem związku Ady z Henrykiem Gawronem są dwie dorosłe córki, które prowadzą już samodzielne życie z dala od mamy. Pracują w Warszawie, więc siłą rzeczy Ada nie ma z nimi tak częstego kontaktu, jak by tego chciała. Niemniej jednak, pomimo odległości ich wzajemne uczucie wcale nie jest słabsze niż byłoby to w przypadku, gdyby bliźniaczki mieszkały pod jednym dachem z matką. Wiktoria i Maja to naprawdę rozsądne dziewczyny, które wiedzą jak radzić sobie w życiu, a niekiedy nawet wykazują więcej rozwagi niż ich rodzicielka. Śmierć ojca przeżyły dość mocno, zaś z babcią Gawronową są w jak najlepszych stosunkach. To tylko Ada nie jest mile widziana w Kasztelowie. Można się łatwo domyślić dlaczego. Otóż, jeszcze przed śmiercią Henryka ich związek się rozpadł i pozostał jedynie żal, tak z jednej, jak i z drugiej strony. Konserwatywna Janina Gawron jakoś nie może wybaczyć synowej tego rozstania i jeszcze wielu innych kwestii z przeszłości, pomijając w tym wszystkim winę swojego syna. Natomiast Ada nie czuje się komfortowo w towarzystwie teściowej właśnie z tego powodu. Jedynym łącznikiem pomiędzy teściową a synową są bliźniaczki.

Jest zima, a jak wiadomo o tej porze roku o wypadek nietrudno. Aura nie sprzyja wychodzeniu z domu bez ryzyka ulegnięcia wypadkowi, szczególnie w przypadku osób starszych i zniedołężniałych. Pewnego dnia pech dotyka również Janinę Gawron. Kobieta ulega bardzo poważnej kontuzji na schodkach prowadzących do jej domu. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby jej upadek wydarzył się gdzieś na kasztelowej drodze, ale tuż przed drzwiami jej domu? Na schodkach, o które dbała każdego dnia, aby nie były śliskie? Wgląda to bardzo podejrzanie. Jednak co się stało, to się nie odstanie. Janina musi najbliższe tygodnie spędzić w szpitalu. I w tym momencie pojawia się problem. Kto zaopiekuje się nią po powrocie do domu? Przecież starsza pani nie będzie w stanie funkcjonować bez pomocy drugiej osoby. Owszem jest sąsiadka, ale ona pracuje i raczej nie będzie mogła przebywać z Gawronową dwadzieścia cztery godziny na dobę. Ukochane wnuczki też nie wchodzą w grę, ponieważ mają swoje życie, robią karierę w stolicy i za nic nie przyjadą do Kasztelowa, aby zaopiekować się chorą babcią. Kto zatem pozostaje? Oczywiście Ada. Przecież zdaniem niektórych osób kobieta nie pracuje, więc i czasu ma pod dostatkiem. W dodatku Wiktoria i Maja nie przestają wiercić matce dziury w brzuchu i wzbudzać w niej wyrzutów sumienia. Niechęć do opieki nad teściową, która pojawia się u Ady jest jak najbardziej zrozumiała, bo kto przy zdrowych zmysłach podjąłby się tego w sytuacji, gdy wzajemne stosunki pomiędzy kobietami do najcieplejszych nie należą? Co jednak dziwne, ten opór występuje chyba tylko po stronie Ady, ponieważ Janina godzi się na taką ewentualność. A może jedynie wybiera mniejsze zło? Kto ją tam wie. Niemniej faktem jest, że Ada Gawron w końcu przeprowadza się do Kasztelowa do domu teściowej, lecz nie robi tego bynajmniej z miłości do starszej kobiety. W grę wchodzi coś jeszcze, ale o tym już w powieści.

Już w pierwszym dniu swojego pobytu w Kasztelowie Ada poznaje kogoś bardzo wyjątkowego. Piszę „kogoś”, bo tegoż osobnika jak najbardziej możemy potraktować na równi z człowiekiem. To piękny rasowy kot, który od tej pory będzie jej towarzyszył i wywrze na jej życie ogromny wpływ. Jak zakończy się ta historia? Czy kobiety będą w stanie przebywać pod jednym dachem, nie skacząc sobie do oczu? Czy pobyt w Kaszelowie sprawi, że życie Ady Gawron już nigdy nie będzie takie samo? A w jaki sposób odbije się to na Janinie Gawron? Czy uda się zapomnieć o przeszłości i uleczyć rany, które do tej pory nie potrafiły się zabliźnić?

Już kilkakrotnie pisałam, że Renata Górska znana jest z tworzenia przepięknych powieści obyczajowych, które zawierają w sobie swego rodzaju magię. Nie potrafię jednoznacznie stwierdzić czym jest to spowodowane. Prawdę powiedziawszy powieści Autorki nie posiadają jakieś szczególnie wyjątkowej fabuły. To historie z życia wzięte, które mogą przytrafić się każdemu/każdej z nas. A jednak jest w nich coś, co sprawia, że człowiek czuje jakieś niewypowiedziane ciepło, kiedy je czyta. Te powieści dają nadzieję na to, iż dopóki żyjemy wszystko jest możliwe, a mówienie, że nic dobrego nas już nie czeka, jest błędem.

Historia kotem się toczy to powieść obyczajowa z wątkiem kryminalnym. Spokój panujący w Kasztelowie pewnego dnia zostaje zburzony w wyniku zaistnienia szeregu dziwnych sytuacji. A to ktoś obleje farbą nagrobki na cmentarzu. A to znowu zabije jakieś zwierzę – tutaj szczególnie koty muszą mieć się na baczności. Lecz kiedy złoczyńca uderza w ludzi, robi się naprawdę niebezpiecznie. Ten kryminalny wątek znacząco podnosi walor powieści. Nie należy też zapominać o języku powieści, a dokładnie o śląskiej gwarze, z którą Autorka poradziła sobie wyśmienicie. Dzięki temu zabiegowi fabuła nabiera autentyczności. Na pewno jest to ogromna zachęta dla czytelników pochodzących ze Śląska, dla których ten specyficzny język jest codziennością. Nie obywa się również bez zabawnych sytuacji, kiedy to „gorole” nie potrafią zrozumieć tego, co rodowity Ślązak ma na myśli. W dodatku mamy też do czynienia z bardzo mądrym kotem, który widzi wszystko zupełnie inaczej niż ludzie i nie waha się o tym opowiadać.

Jak każda powieść Renaty Górskiej, tak i ta zawiera w sobie szereg życiowych przesłań. Wygląda na to, że czasami nic nieznaczące gesty czy słowa w perspektywie czasu mogą zaważyć na całym naszym dalszym życiu. Nieprawdą jest, że liczy się tylko to, co tu i teraz, ponieważ tu i teraz może przynieść skutki, z którymi nie będziemy mogli sobie poradzić na dłuższą metę. Ale z drugiej strony działanie pod wpływem impulsu może też mieć dobre strony, czego początkowo zupełnie nie dostrzegamy.

Historia kotem się toczy to przede wszystkim powieść rodzinna. Jej fabuła dokładnie pokazuje, ile tak naprawdę znaczą dla nas bliscy, nawet jeśli jesteśmy z nimi skłóceni. Wspólne przebywanie pod jednym dachem nie zawsze może grozić awanturą. Może to być też sposób na zażegnanie dotychczasowych waśni i spojrzenie na te same sprawy pod zupełnie innym kątem. Ten, kogo traktowaliśmy jak wroga, może nagle stać się dla nas przyjacielem. Możemy zobaczyć tę osobę w zupełnie innym świetle.

Renata Górska w swojej najnowszej powieści pokazuje również, że nigdy nie jest za późno na miłość. Ludzie bardzo często mówią, że gorące uczucie to domena młodych, a osoby w średnim wieku powinny o tym zapomnieć. Nic bardziej mylnego. Jedyną różnicą jest to, że w miarę jak przybywa nam lat, nasza miłość również się zmienia. Mamy wobec niej zgoła inne oczekiwania niż miałoby to miejsce w młodszym wieku. Już nie pierwszy raz Autorka ukazała miłość dojrzałą i świadomą. Przy okazji pisania recenzji powieści Renaty Górskiej bardzo często powtarzam, że Pisarka nie tworzy cukierkowych romansów, gdzie największą wagę przywiązuje się do strony erotycznej, lecz pokazuje miłość dojrzałą, bez narzucania się. Jest to miłość, która znajdzie swoje spełnienie, jeśli tylko bohaterowie dadzą jej czas i pozwolą biec własnym torem.

Przyznam, że bardzo lubię takie małomiasteczkowe klimaty w literaturze. Jak wspomniałam na wstępie, w tym przypadku czytelnik ma do czynienia właśnie z taką atmosferą. Ten klimat naprawdę wciąga. Już nie po raz pierwszy odniosłam wrażenie, że Renata Górska potrafi pisać w taki sposób, iż czytelnik w pewnym momencie chce przenieść się do miejsca, które Autorka opisuje i spotkać się z ludźmi, którzy tam żyją, choć wiadomo, że są to tylko postacie fikcyjne. I chyba właśnie w ten oto sposób odkryłam tę niezwykłą magię powieści Renaty Górskiej, oraz odnalazłam odpowiedź na pytanie, dlaczego książki Pisarki są tak wyjątkowe.

Za książkę serdecznie dziękuję Wydawnictwu