Jestem typem pisarki, która woli pracować w samotności...

ROZMOWA Z JUDITH LENNOX

Judith Lennox to brytyjska autorka wielu bestsellerowych romansów historycznych, które wciąż zachwycają zarówno krytyków, jak i czytelników na całym świecie. Urodziła się w Salisbury, a dorastała w Hampshire. Debiut literacki autorki przypadł na połowę lat osiemdziesiątych zeszłego wieku, natomiast jej powieści gromadzą wokół siebie rzesze wiernych fanów również w Polsce. Wśród jej licznych książek dostępnych w naszym kraju znajdują się takie powieści, jak: „Florenckie lato”, „Krok w nieznane”, „Ostatni taniec”, „Punkt zwrotny”, „Serce nocy” i wiele innych. Judith Lennox uwielbia zajmować się ogrodem, chodzić na długie spacery, zwiedzać stare domy i podziwiać zabytki.

Agnes A. Rose: Judith, bardzo serdecznie witam Cię na moim blogu i dziękuję, że w swoim napiętym grafiku znalazłaś czas, aby dziś ze mną porozmawiać. Piszesz głównie wielopokoleniowe sagi rodzinne. Czy możesz powiedzieć nam, dlaczego wybrałaś ten rodzaj literatury? Co stanowi dla Ciebie inspirację do pisania?

Judith Lennox: Dziękuję za zaproszenie. To wspaniale, że mam możliwość porozmawiania z moimi polskimi czytelnikami. Zawsze fascynował mnie dynamizm zachodzący w rodzinach i to, jak upływ czasu może wpływać na tę dynamikę. Interesuję się relacjami powstającymi pomiędzy rodzeństwem, rodzicami i dziećmi, młodymi i starymi. Doświadczenia z dzieciństwa, kiedy jesteśmy najgłębiej zakorzenieni w rodzinie, odciskają na nas swoje piętno przez resztę naszego życia. Lubię mieć duży roboczy obszar, ponieważ lubię tkać na nim skomplikowaną sieć; moi bohaterowie muszą reagować na wydarzenia występujące w szerokim świecie, jak również na te, które mają miejsce w rodzinie. Oczywiście zaczęłam pisać, aby zapewnić czytelnikowi rozrywkę, ale także celem odnalezienia odpowiedzi na pytania o ludzką motywację i charakter. Dlaczego ludzie robią to, co robią? Dlaczego ta sama sytuacja czy problem inspirują ludzi do reagowania w różny sposób? Nasze doświadczenia, a także sposób, w jaki byliśmy traktowani w przeszłości, mówią o naszych wyborach.

Judith Lennox

Agnes A. Rose: Na liście Twoich książek znajduje się mnóstwo sag. Jakich metod używasz przy zbieraniu materiałów do powieści?

Judith Lennox: Oczywiście czytam książki historyczne i bardzo też lubię czytać pamiętniki, biografie oraz autobiografie ludzi, którzy żyli w epoce, w której rozgrywa się akcja powieści – są to wszelkiego rodzaju politycy, artyści, pisarze. W swojej bibliotece mam stare mapy, książki kucharskie, informacje o pojazdach silnikowych, modzie, muzyce, et cetera. Internet to genialne narzędzie do wyszukiwania różnych rzeczy, na przykład gdzie biegły linie kolejowe na początku XX wieku, dzięki czemu moi bohaterowie mogą podjąć podróż daną trasą; mogę też porównać wartości pieniężne et cetera – wszystkie te kwestie trzeba znać. Odwiedzam też miejsca, w których umieszczam akcję swoich powieści, by poczuć ich klimat, i choć piszę o częściach kraju, które dobrze znam – na przykład Cambridge, gdzie teraz mieszkam, czy wieś w Hampshire, gdzie dorastałam – studiowanie nowych miejsc często nasuwa na myśl pomysły, które mogę wykorzystać w swojej pracy.

Agnes A. Rose: Twoje książki pokazują ciekawą i skomplikowaną dynamikę rodziny. Co sprawia, że tworzysz tak wiarygodne postacie na papierze? Czy ludzie, których znasz, rozpoznają siebie w Twoich bohaterach?

Judith Lennox: Dla mnie przyjemność pisania stanowi wymyślanie nowych bohaterów. Choć biorę pod uwagę ludzi, których znam – każdy pisarz w pewien sposób opiera swoją pracę na własnych doświadczeniach – nie sądzę, aby ktokolwiek rozpoznał siebie w którejś z moich książek. Pochodzę z dość dużej rodziny – mam dwóch braci, siostrę oraz trzech synów, i wszyscy oni żyją w związkach małżeńskich, a także mają własne dzieci – posiadam więc spore doświadczenie, jeśli chodzi o uczucia i rywalizację w rodzinie. Wychowywano mnie trochę nietypowo, ponieważ w dzieciństwie spędziłam sporo czasu w dość odosobnionym miejscu na wsi. Mieszkaliśmy na skraju dużego odcinka lasu, gdzie miałam mnóstwo swobody. Nasz dom znajdował się w niewielkiej odległości od starej posiadłości, w której nikt już nie mieszkał; jako dzieci zwykliśmy bawić się w zaniedbanym ogrodzie. Często wykorzystuję te wspomnienia w swoich powieściach. Wielu moich bohaterów żyje pomiędzy izolacją i pięknem krajobrazu a aktywnością i zgiełkiem miasta.

Agnes A. Rose: Twoi bohaterowie bardzo często ukrywają jakiś sekret związany z ich przeszłością, czego przykładem jest Isabel Zeale, która jest główną bohaterką powieści „Przed burzą”. Czy mogłabyś nam powiedzieć, w jaki sposób kreujesz tak bardzo złożony los swoich postaci? Jak go sobie wyobrażasz, rozwijasz i tworzysz prawdziwe życie oraz nadajesz osobowość swoim bohaterom, o których będziemy mogli potem przeczytać w Twoich książkach?

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Warszawa 2008
tłum. Anna Nowosielska

Judith Lennox: Bardzo szybko – jeszcze w procesie kreowania pomysłów na nowe książki – myślę, o jakiego rodzaju postaci chciałabym pisać, a później nakreślam życiowe wydarzenia, które ją ukształtowały. Chciałam, aby już na początku książki Isabela była zranioną i zapatrzoną w siebie postacią. Choć zwraca ona na siebie uwagę Richarda Finborougha, to jednak początkowo odpycha go. Lecz on jest uparty i w końcu Isabela wychodzi za niego za mąż. Już na wstępie powieści „Przed burzą” miałam zamiar pisać o trudnym małżeństwie, które przetrwa pomimo trudności. Małżeństwo moich rodziców było trudne, ale przetrwało, więc przypuszczam, że w tym przypadku stało się ono dla mnie inspiracją. Ludzie zabierają swoje traumy do związków i nie zawsze mogą o nich rozmawiać. Musiałam więc stworzyć tajemnicę w życiu Isabeli, z którą nie jest w stanie sama sobie poradzić. Sekrety mogą rozrastać się w miarę upływu czasu i być coraz trudniejsze do wyjawienia. Jej przeszłość zawstydza ją i staje się coraz bardziej niemożliwa do ujawnienia.

Agnes A. Rose: Gdybyś musiała wybrać tylko jednego ze swoich bohaterów, aby spędzić z nim jeden dzień, to którego z nich byś wybrała?

Judith Lennox: To trudne pytanie! Myślę, że byłaby to Bess z „Kroku w nieznane”, z którą spędzony czas byłby świetną zabawą, gdyby miało się ochotę na imprezę… Cztery dziewczyny Maclise z książki „Wszystkie moje siostry” byłyby również dobrym towarzystwem. Jeśli chodzi o moich męskich bohaterów, to Theo Finborough z „Przed burzą” jest bardzo sympatyczny, podobnie jak Ben Thackeray z książki „Ostatni taniec”. Z kolei Martin Jago z „Kroku w nieznane” jest delikatny, kulturalny i inteligentny, co mnie bardzo pociąga.

Agnes A. Rose: W swoich książkach bardzo często piszesz o tragicznym czasie drugiej wojny światowej, a czasami sięgasz nawet do czasów przedwojennych. Jestem więc pewna, że interesujesz się historią wojenną. Jak bardzo to zainteresowanie pomaga Ci w tworzeniu tak pięknych opowieści?

Judith Lennox: Jeśli akcja powieści rozgrywa się w pierwszej połowie XX wieku – tak jak większość moich – to nieuniknione jest, że dwie wojny będą mieć ogromny wpływ na życie bohaterów. W tamtych latach wojny dominują – dla wielu była to katastrofa, ale dla niektórych (szczególnie dla kobiet) stwarzały nowe możliwości. Życie tylko niewielkiej liczby osób pozostało bez zmian z powodu wojny, więc należy wziąć to pod uwagę podczas pisania powieści. Wojna dostarcza niezwykle dramatycznego tła historycznego dla opowieści, łącząc bohaterów ze sobą lub oddalając ich od siebie i pogrążając w smutku oraz strachu, bądź też dając im szansę na miłość. Kryzys lat 30. XX wieku był także czasem wielkich zmian i wnosił do życia wszelkiego rodzaju nowe ruchy polityczne i artystyczne; te dziesięć lat zawsze mnie fascynowało i dostarczało sporo interesującego materiału do tła historycznego. Myślę, że wielu czytelników lubi dowiadywać się czegoś nowego, a ja pisząc powieść staram się dokładnie badać moje tło historyczne i ożywiać je na papierze.

Agnes A. Rose: Czy mogę zapytać Cię, jakiego rodzaju książki lubiłaś czytać w dzieciństwie? Czy myślisz, że książki, które czytałaś jako dziecko wpływają teraz na sposób Twojego pisania?

Judith Lennox: Podobały mi się opowieści o rodzinie i szkole. Chciałabym powiedzieć, że zawsze bardziej interesował mnie bohater niż fabuła, choć szybko tocząca się akcja jest oczywiście niezbędna do tego, aby czytelnik obrócił kolejną kartkę. Kiedy byłam nastolatką czytałam bardzo dużo powieści historycznych – takich autorek jak Georgette Heyer, Anya Seton, jak również klasyków – Jane Austen, siostry Brontë, George Orwell, Daphne du Maurier. Wolę historię, w których centralną postacią jest kobieta – choć nie zawsze; uwielbiam serię Dorothy Dunnett zatytułowaną „Lymond”. Tak, jestem pewna, że książki, które czytałam w dzieciństwie ukształtowały moje pisanie. Nigdy się o nich nie zapomina; one są częścią ciebie przez resztę twojego życia.

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Warszawa 2008
tłum. Barbara Szyszko

Agnes A. Rose: Jako wielka fanka Twoich książek, przyznaję, że jedną z moich ulubionych jest „Krok w nieznane”, która w Polsce została opublikowana w 2008 roku. Czy mogłabyś powiedzieć nam co zmotywowało Cię do napisania tej pięknej i poruszającej historii?

Judith Lennox: Chciałam napisać opowieść, której akcja rozgrywałaby się w szkockich górach. Mój mąż Iain jest Szkotem, więc często odwiedzamy krewnych lub spędzamy tam wakacje. Sceneria jest bardzo dramatyczna i bardzo różni się od południowych leśnych oraz kredowych wzgórz, gdzie dorastałam. Czułam, że będzie to wspaniałe tło dla powieści, miałam okazję zatrzymać się w domu w Perthshire, który potem wykorzystałam jako wzór dla Ravenheart House. Bess Ravenheart, która jest główną bohaterką, jest też jedną z moich ulubionych postaci. Jest awanturnicą. Jest piękna, porywająca i żyje wbrew przeciwnościom losu, kierując się rozumem, ale może być również impulsywna i manipulująca innymi. Kieruje się pragnieniem, aby odzyskać dziecko, które zostało jej zabrane. Chciałam ukazać bezwzględne okrucieństwo – Cora, która jest teściową Bess, przywłaszcza sobie swojego wnuka Frazera – i wtedy też uruchamia się łańcuch wydarzeń, które mają wpływ na przyszłe pokolenia.

Agnes A. Rose: Czy posiadasz swój własny porządek dnia i plan pisania? Czy masz biuro, gdzie możesz się ukryć, czy piszesz tam, gdzie masz ochotę?

Judith Lennox: Kiedy trzydzieści lat temu zaczynałam pisać, mieszkaliśmy w małym domku i mieliśmy troje małych dzieci, więc pracowałam gdzie tylko się dało – przy stole w sypialni lub w kącie jadalni, dopasowując się do czasu, kiedy moi synowie byli w szkole lub w przedszkolu. Teraz posiadam wspaniały gabinet w górnej części naszego domu. Piszę przez cztery godziny dziennie, od około dziewiątej do pierwszej. Potem przez kilka godzin zajmuję się czymś innym – czytam, zajmuję się ogrodem, idę na spacer – a następnie późnym popołudniem często wracam do swojego biurka na kolejną godzinę. Zazwyczaj ta godzina jest najbardziej produktywna, wszystko się układa, a praca idzie do przodu. Aby pisać, muszę się wyłączyć, i nie lubię przerw. Jeśli mam trzy lub cztery przerwy, wówczas trudno mi ponownie zebrać myśli. W weekendy pracuję tylko wtedy, gdy mam bardzo naglący termin oddania książki. Mając kilka dni przerwy, często przychodzą mi do głowy nowe pomysły, jak gdyby moja podświadomość pracowała z dala od powieściowych problemów, podczas gdy ja mam czas wolny.

Agnes A. Rose: Powiedz mi – na podstawie własnego doświadczenia – co ma największy wpływ na rozwój zawodowy pisarzy – konferencje, warsztaty, grupy pisarskie, partnerzy, którzy krytycznie patrzą na tekst…? Czy któraś z tych rzeczy miała wpływ na Ciebie i pomogła Ci w pisaniu?

Judith Lennox: Jestem typem pisarki, która woli pracować w samotności i nienawidzi, kiedy ktoś patrzy na w połowie napisaną pracę, więc nigdy nie uczestniczę w warsztatach czy grupach pisarskich, choć jestem pewna, że na wielu działa to bardzo dobrze. Staram się pokazać niedokończony tekst tylko mężowi albo swojemu wydawcy i agentowi, którzy często udzielają mi bezcennych wskazówek na tym etapie. Przez całe swoje dorosłe życie cierpię z powodu dolegliwości kręgosłupa, więc konferencje, gdzie wciąż się siedzi lub stoi, nie są dla mnie. Co miesiąc w ramach przyjaźni i dzielenia się wskazówkami i informacjami organizuję lunche z innymi pisarzami w pubie w Cambridge, co jest zarówno przyjemne, jak i wartościowe. 

Agnes A. Rose: Jak wspomniałam wyżej oprócz pisania interesujesz się także ogrodnictwem i lubisz chodzić na długie spacery. Kochasz również odwiedzać i oglądać stare domy i historyczne zabytki. Czy mogłabyś powiedzieć nam coś więcej o tym sposobie spędzania wolnego czasu? Jakie jest najciekawsze miejsce, które odwiedziłaś do tej pory?

Judith Lennox: Wyjeżdżając na wieś, widząc nowe miejsca doładowuję akumulatory. Wolę patrzeć na piękny ogród niż wychodzić do galerii sztuki. W tym roku odwiedziłam Chelsea Flower Show[1] i widok niektórych ogrodów zaparł mi dech w piersiach. Coleton Fishacre[2], który jest własnością National Trust[3] na wybrzeżu Devon, stał się inspiracją do wykreowania Rosindell w powieści „Ostatni taniec”; Zimna Gwiazdka – dom, w którym pracuje Tom w „Sercu nocy” – został zainspirowany wizytą w średniowiecznym domu w Lavenham. Miejsca, które szczególnie kocham, dotyczą Orkady, czyli grupy wysp na północy Szkocji, które są cudownie piękne i spokojne oraz posiadają bogatą historię. Uwielbiam również ogromne, bogate wzgórza w środkowej części Sri Lanki, gdzie mieszkałam podczas zbierania materiałów do książki „Wszystkie moje siostry”.

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Warszawa 2007
tłum. Anna Bańkowska

Agnes A. Rose: Czy byłaś kiedykolwiek w Polsce? Jeśli tak, to co podobało Ci się najbardziej w moim kraju?

Judith Lennox: Odwiedziłam Polskę, kiedy zbierałam materiały do powieści „Serce nocy”. Byliśmy w Warszawie, gdzie widzieliśmy pozostałości po getcie, zwiedziliśmy Muzeum Powstania Warszawskiego. Następnie pojechaliśmy na północ na Mazury, gdzie mieszkaliśmy w Węgorzewie. Odwiedziliśmy ruiny wojennej siedziby Hitlera – Wilczy Szaniec – a potem udaliśmy się nad Bałtyk i do Gdańska. Wydaje się, że w Polsce historia jest niezwykle namacalna. Niesamowicie poruszające okazało się zobaczenie miejsc, o których tylko mogłam czytać w podręcznikach do historii. Ze względu na swoje położenie geograficzne, historia Polski tak bardzo różni się od Wielkiej Brytanii. Podobała mi się polska wieś, jeziora i wielkie ciemne lasy, które są dziksze i bardziej nieprzeniknione niż lasy angielskie. Mam nadzieję, że pewnego dnia będę mieć możliwość odkrycia większej części Europy Wschodniej.

Agnes A. Rose: Jak wygląda projekt, nad którym obecnie pracujesz? Czy możesz powiedzieć nam coś o nim?

Judith Lennox: Na chwilę obecną jestem w samym środku nowej książki. Jej akcja częściowo rozgrywa się w południowo-wschodniej Anglii, ale również w Hiszpanii w przededniu hiszpańskiej wojny domowej, i nie mogę się już doczekać podróży do Hiszpanii, w którą wyruszę jeszcze w tym roku, aby zebrać potrzebne materiały. Fabuła książki obejmuje dwa różne okresy: lata 30. i 70. XX wieku, oraz dotyczy dwóch bohaterek. Od czasu napisania „Duchów przeszłości” jest to pierwszy raz, kiedy podjęłam się wykreowania tego rodzaju fabuły.

Agnes A. Rose: Judith, jestem zachwycona i niesamowicie zaszczycona, że zgodziłaś się na wywiad na mojej literacko-historycznej stronie. Chciałam jeszcze raz podziękować Ci za poświęcenie czasu na rozmowę. Czy jest coś, co chciałabyś powiedzieć swoim polskim czytelnikom? A może chcesz coś dodać?

Judith Lennox: Dziękuję bardzo za zaproszenie! To była przyjemność odpowiadać na pytania, które dały mi do myślenia. To wielki zaszczyt być publikowanym w Polsce i chciałabym podziękować wszystkim moim polskim czytelnikom za ich ogromne wsparcie na przestrzeni lat – bardzo to doceniam.

Rozmowa, przekład i redakcja

Agnes A. Rose

Jeśli chcesz przeczytać wywiad w oryginale, kliknij tutaj.

If you want to read this interview in English, please click here. 

---

[1] Chelsea Flower Show (oficjalnie nazywany Great Spring Show) – to jedno z największych wydarzeń na świecie, jeśli chodzi o branżę ogrodniczą. Jest to pokaz światowej mody ogrodowej organizowany przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (z ang. Royal Horticultural Society) na terenie Chelsea Royal Hospital w Londynie. Swoje aranżacje ogrodowe prezentują tam czołowi projektanci i producenci kwiatów oraz artykułów ogrodniczych [przyp. tłum.].

[2] Coleton Fishacre – nieruchomość składająca się z 24-hektarowego (97 tys. m²) ogrodu i domu w Arts & Crafts (Kingswear, Devon, Anglia). Obiekt znajduje się w posiadaniu National Trust od 1982 roku. Z kolei Arts & Crafts to ruch artystyczny, zrzeszający malarzy, rzeźbiarzy, architektów i rzemieślników w myśl tworzenia sztuki użytkowej, która ma służyć ogółowi społeczeństwa [przyp. tłum.].

[3] National Trust – organizacja ochrony zabytków w Anglii, Walii i Irlandii Północnej. W Szkocji National Trust jest organizacją niezależną [przyp. tłum.].