Wydawnictwo: SONIA DRAGA
Katowice 2010
Tytuł oryginału: Am Ende Des Schweigens
Przekład: Sława Lisiecka
Każdy z nas ma przyjaciół czy znajomych. Ludzie generalnie nie
wyobrażają sobie życia bez innych osób. Człowiek to przecież istota stadna i
potrzebuje towarzystwa innych ludzi. Tylko czy na pewno dobrze znamy tych, z
którymi się przyjaźnimy? Którym zwierzamy się nawet z najskrytszych tajemnic? A
jeśli w gronie naszych znajomych jest ktoś, kto pod wpływem emocji czy jakichś
nieprzewidzianych sytuacji jest w stanie zabić z zimną krwią? Czy zdając sobie
z tego sprawę będziemy czuć się bezpieczni w takim gronie przyjaciół?
Psychika człowieka jest niezgłębiona. Nawet psycholodzy czy
psychiatrzy nie potrafią jednoznacznie przewidzieć ludzkich zachowań. Mogą snuć
przypuszczenia, formułować wnioski na podstawie badań, ale nigdy nie będą do
końca pewni jak dana osoba zachowa się pod wpływem rozmaitych okoliczności dnia
codziennego. Dlatego rozejrzyjmy się dookoła i sprawdźmy czy gdzieś tam w
zakamarkach naszego uporządkowanego świata nie czai się… morderca.
W Monachium mieszka trzy małżeństwa, które przyjaźnią się ze
sobą od lat. Ta niecodzienna przyjaźń rozpoczęła się jeszcze w latach
szkolnych, kiedy mężczyźni zdobywali wykształcenie w szkole z internatem. To
tam połączyło ich coś, co położyło się cieniem na ich dalszym życiu. To
tajemnica, którą powinni zabrać ze sobą do grobu. Potem przyszedł czas na
założenie rodziny. Każdy z nich poznał kobietę, z którą pragnął spędzić resztę
życia. Leon Roth pożądał osiemnastoletnią wówczas Patricię, z którą ożenił się
wbrew swojej woli, bo tak naprawdę wcale jej nie kochał. Chodziło jedynie o
seks. Alexander Wahlberg zakochał się w pięknej Hiszpance – Elenie. Z biegiem
czasu na świat przyszła ich córka – Ricarda. Niestety, małżeństwo Alexandra i
Eleny nie przetrwało próby czasu i zakończyło się rozwodem. Wydaje się, że
Alexander Wahlberg to mężczyzna, który nie potrafi zbyt długo przemierzać życia
w samotności, dlatego też już wkrótce na jego drodze pojawia się Jessica. Kiedy
czytelnik ją poznaje, kobieta jest w ciąży, lecz z jakiegoś powodu fakt ten
jest trzymany w tajemnicy przed resztą przyjaciół. Jest też Thimotheus „Tim”
Burkhard – słynny psychoterapeuta, do którego pacjenci ustawiają się w kolejce,
tak jakby w Niemczech nie było innych specjalistów w tej dziedzinie. Wydaje
się, że tylko on może pomóc. Że jest najlepszy, a tego faktu nikomu nie wolno
kwestionować. Tim ma też żonę – Evelin. Kobieta od lat pogrążona jest w
głębokiej depresji. Nic w tym dziwnego, skoro straciła dziecko niemalże tuż
przed porodem, a lekarze nie dają jej już żadnych szans na ponowne zajście w
ciążę. Jest to dla niej osobisty dramat, który próbuje zniwelować, pochłaniając
wszystko, co tylko napotka na swojej drodze, a co nadaje się do spożycia. Może
to być nawet cuchnący ser, który od kilku tygodni swoim zapachem odrzuca od
siebie każdego, kto się do niego zbliży. Ale nie Evelin. Ona pożarłaby nawet
robaki pełzające w lodówce, żeby tylko zapełnić czymś żołądek.
Te trzy niemieckie małżeństwa każde święta i ferie spędzają w
Anglii w hrabstwie Yorkshire, w krainie sióstr Brontë. To właśnie tam znajduje się dom, który Patricia
Roth odziedziczyła po śmierci dziadka, który swego czasu był słynnym
korespondentem. Zjeździł niemalże cały świat, a jego twarz pokazywano prawie w
każdej telewizyjnej stacji. Wywiady, które przeprowadzał, przynosiły mu ogromną
popularność i oczywiście nagrody. Kevin McGowan swego czasu uchodził wręcz za
boga. Po jego śmierci Stanbury House przeszło w ręce jego władczej wnuczki,
która nigdy nie przyjmowała żadnej odmowy na wypadek, gdyby ktoś z przyjaciół
miał inne plany odnośnie do spędzenia ferii czy świąt. Od lat było oczywiste,
że ten czas cała grupa musi podporządkować jej decyzjom.
Kiedy
czytelnik poznaje bohaterów powieści, właśnie spędzają oni ferie wielkanocne w
Stanbury. Wszyscy są tam w komplecie. Nawet nastoletnia córka Alexandra Wahlberga
oraz dwie córki Leona i Patricii. Te święta na pozór niczym nie różnią się od
poprzednich. Patricia nadal rządzi, a pozostali muszą się podporządkować bez
słowa sprzeciwu. Jednak jest ktoś, kto już od dłuższego czasu ma oko na
Stanbury House. To Philip Bowen. Młody Anglik, który twierdzi, że jest
współwłaścicielem posiadłości, ponieważ dziadek Patricii Roth był swego czasu
kochankiem jego matki i dzięki temu obydwoje są ze sobą spokrewnieni. Jak się
można bez trudu domyśleć, Patricia jest wściekła na wieść o jakimś tam krewnym,
który jej zdaniem nie ma najmniejszych praw do jej własności. Ona jest
przekonana, że Philip wszystko wymyślił i próbuje odebrać jej to, co jej się
prawnie należy. Czy tak jest w istocie? Czy despotyczna Patricia Roth ma rację?
A może matka Bowena wszystko wymyśliła, a na łożu śmierci zwyczajnie postradała
zmysły i okłamała syna? Prawdą natomiast jest, że rzekomy nowy współwłaściciel
Stanbury House nie daje spokoju Patricii. Podczas ferii nachodzi ją
kilkakrotnie i próbuje zbliżyć się też do jej przyjaciół. Ponieważ nie ma
grosza przy duszy, a jego utrzymaniem zajmuje się jego dziewczyna, można
sądzić, że Philip Bowen chce wyciągnąć od Patricii Roth pieniądze. Jaka jest zatem
prawda? O tym w powieści.
Bohaterką, wokół której skupia się akcja książki, jest Jessica
Wahlberg – druga żona Alexandra. Kobieta nie może za nic dogadać się z
nastoletnią córką męża z pierwszego małżeństwa. Poza tym, można też odnieść
wrażenie, że młoda pani weterynarz jakoś nieszczególnie pasuje do tej sztucznej
grupy. Bo trzeba też wiedzieć, że przyjaźń, która rzekomo panuje pomiędzy
poszczególnymi mieszkańcami Stanbury House, jest sztuczna. Kiedy dokładniej
przyjrzymy się bohaterom, to zauważymy, iż każda z tych osób ma coś za uszami.
Jessica to widzi, choć nie mówi o tym głośno. Praktycznie dusi się w tej
atmosferze, dlatego też ratuje się długimi spacerami w towarzystwie psa. Woli
spędzać samotne chwile z dala od znajomych, niż przebywać w ich towarzystwie i
robić dobrą minę do złej gry.
Pewnego dnia Jessica Wahlberg wyrusza na jeden z takich
właśnie spacerów. Mając w pamięci to, co wydarzyło się poprzedniego wieczoru w
Stanbury House, a co było zasługą Patricii, kobieta maszeruje po pobliskim
lesie, aby zebrać myśli i wreszcie powiedzieć głośno o tym, co ją trapi. Kiedy
wraca do posiadłości, jej oczom ukazuje się makabryczny widok. Już przed domem
znajduje jednego trupa z podciętym gardłem, a gdy jakimś cudem udaje jej się
wejść do środka widzi kolejne ofiary. Wszyscy mają poderznięte gardła. W sumie
jest cztery trupy i jedno dziecko w stanie agonalnym. Kto mógł zrobić coś
takiego? Kto był w stanie posunąć się do tak brutalnej zbrodni? Kto dokonał tak
wielkiej rzezi na mieszkańcach Stanbury House? Czyżby to Philip Bowen, który
ostatnio nie dawał im spokoju? A może to któreś z przyjaciół nie mogło
wytrzymać już tej przytłaczającej i sztucznej atmosfery? Na odpowiedzi na te
pytania Jessica będzie musiała jeszcze trochę poczekać, chyba że morderca nie
załatwił sprawy do końca i być może to ona będzie następna.
Przerwane milczenie to pierwsza powieść Charlotte Link,
jaką przeczytałam. Nie ukrywam, że bardzo lubię sięgać po autorów, których
powieści znałam dotąd jedynie ze słyszenia. O tej niemieckiej Pisarce czytałam
już dużo dobrego, a ponieważ nigdy wcześniej nie sięgałam po jej powieści,
pomyślałam, że kiedyś trzeba to zmienić. I tak oto nadarzyła się okazja
przeczytania Przerwanego milczenia. Dla mnie ta książka okazała się być
doskonałym przerywnikiem pomiędzy literaturą historyczną. Czytając, czasami
odnosiłam wrażenie, że tak bardzo wsiąkłam już w historię, iż mając przed
oczami coś zupełnie innego gatunkowo, czegoś mi brakuje. A czego mi brakowało?
Otóż, brakowało mi postaci historycznych. Jest to dowód na to, jak bardzo nasz
mózg przyzwyczaja się do rzeczy, które serwujemy mu dość często, a niekiedy
nawet w nadmiarze.
Wracając natomiast do samej powieści, uważam, że moje pierwsze
spotkanie z twórczością Charlotte Link było bardzo udane. Zapewne czytelnik,
który ma znacznie większe doświadczenie w lekturach tego rodzaju, odnajdzie w
tej książce jakieś niedoskonałości. Dla mnie okazała się być bardzo dobrą
powieścią, która trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej strony. To, na co
należy zwrócić uwagę, to bez wątpienia ogromna dawka psychologii. Autorka przedstawia
nam tutaj całą galerię psychopatów, którzy w mniejszym bądź większym stopniu są
zdolni do najokrutniejszych czynów, a to, że tego nie robią wynika z ich
samodyscypliny i z tego, iż jednak przeważają u nich te lepsze strony
charakteru.
Charlotte Link porusza też całą masę problemów takich stricte
społecznych. Tak więc mamy tutaj do czynienia z psychicznym i fizycznym maltretowaniem
kobiet, uzależnieniem psychicznym od drugiego człowieka, strachem przed
wyrażeniem własnego zdania, czy też ukrywaniem istotnych informacji, aby tylko
móc ochronić samego siebie. Bardzo wyraźnie zarysowuje się również relacja na
linii rodzice – dziecko, a także mąż – żona. Problem z dorastającym dzieckiem
ma chyba każdy rodzic, a gdy w grę wchodzi jeszcze rozwód i inna(y) kobieta/mężczyzna,
to sprawa zaczyna być już naprawdę poważna. Wówczas w dziecku może rodzić się
agresja, której daje upust na zewnątrz.
W relacji mąż – żona powinno pojawiać się przede wszystkim
zaufanie. Tutaj tego nie obserwujemy. Nie dość, że mamy ogromną dominację
jednej ze stron, to jeszcze brak zaufania doprowadza do rozczarowań i
wyciągania mylnych wniosków. Poza tym wspomniana już dominacja ze strony
Patricii Roth, bo o niej głównie mowa, doprowadza do szeregu sytuacji, które
nie powinny zaistnieć w relacjach pomiędzy przyjaciółmi. To jej sposób bycia
niszczy to, co mogłoby być naprawdę piękne. Generalnie problemy zamiatane są
tutaj pod dywan. Każdy niby wszystko widzi, ale o niczym głośno nie mówi. Takie
zaślepienie i zakłamanie. Jak gdyby tego było mało, bohaterowie niejednokrotnie
muszą wybierać: czy staną po stronie osoby najbliższej, czy po stronie
przyjaciół.
Tak naprawdę nie wiadomo do końca do jakiej kategorii zaliczyć
tę powieść. Nie umiem jednoznacznie stwierdzić, czy jest to kryminał, thriller,
a może dramat psychologiczny albo powieść obyczajowa z wątkiem kryminalnym.
Myślę, że tego wszystkiego jest tutaj po trosze. To takie mieszanie gatunków,
które bardzo lubię. Bo kto powiedział, że autor musi trzymać się tylko jednego
i nie wychodzić poza jego ramy?
Jak wiadomo, nie czytam często tego rodzaju książek, ale w tym
przypadku naprawdę dostałam wciągającą lekturę. Nie umiałam się od niej oderwać
i jestem pewna, że jest to pierwsza, lecz nie ostatnia książka Charlotte Link,
po którą sięgam. Dla tych, którzy lubią gmatwaninę psychologicznych postaci
będzie to lektura obowiązkowa. Mnie troszeczkę tylko nie pasowało postępowanie
Jessiki Wahlberg, jako przyszłej matki. Ale być może tak właśnie musiało być,
żeby nie była to postać taka do końca kryształowa. Autorka wyposażyła ją w
pewne wady, żeby była bardziej autentyczna. Poza tym można też odnieść
wrażenie, że cały klimat powieści jest niezwykle mroczny. Te angielskie
wrzosowiska i oddech sióstr Brontë
naprawdę są dość mocno wyczuwalne.
O tej powieści naprawdę można jeszcze sporo napisać. Można
dokonać psychologicznej analizy każdego z bohaterów, zarówno tych
pierwszoplanowych, jak i tych drugoplanowych. Można wyciągać wnioski. Zastanawiać
się dlaczego poszczególne osoby postąpiły tak a nie inaczej. Dlaczego nie
zauważyły problemu. Aż wreszcie dlaczego pozwoliły się zabić w tak bestialski
sposób!
