Literat Czerwca 2013

EWA FORMELLA

 

Blogerka i pisarka w jednej osobie, choć woli określać siebie mianem „blogerki piszącej książki”. Ma na swoim koncie trzy powieści wydane w wersji tradycyjnej oraz kilka krótkich form literackich opublikowanych w postaci e-booków. W wywiadzie udzielonym w ramach cyklu „Literat Miesiąca” Ewa Formella mówi między innymi o swojej twórczości, o cierpieniu, a także o miejscu, które kocha tak bardzo, że aż stało się ono kanwą jednej z jej powieści.

Kraina Czytania: Dziękuję, Ewo, że zgodziłaś się przyjąć moje zaproszenie do cyklu „Literat Miesiąca”. Jest mi bardzo miło gościć Cię na swoim blogu. Jesteś autorką trzech powieści i kilku krótkich form literackich. Powiedz mi, jak zrodził się u Ciebie pomysł na tworzenie literatury?

Ewa Formella: Na początku, to ja dziękuję za to, że zostałam zauważona jako „literat”. Nigdy tak o sobie nie myślałam, ale może najwyższy czas pomyśleć? (śmiech)

Pisać lubiłam od dziecka, chociaż z języka polskiego nigdy nie byłam „orłem”, miałam za to wyjątkowo bujną wyobraźnię i często osoby słuchające tego, co mówię, nie były pewne czy mówię prawdę, czy to fantazje moich własnych marzeń. Myślałam o tym, aby dzielić się z innymi tym, co często siedzi gdzieś głęboko w moim sercu, w moich myślach, w moich spostrzeżeniach, chciałam pisać, bo bardzo wierzyłam w to, że właśnie w ten sposób coś po mnie pozostanie.

Kraina Czytania: Twój powieściowy debiut to historia trzydziestodwuletniej Emilii, która nie ma łatwego życia. Jest wdową, a do tego matką trójki dzieci. Jak widać los nie oszczędził Twojej bohaterki. Prawdę powiedziawszy, ta powieść powinna być smutna i wyciskać czytelnikom łzy z oczu, a stało się wręcz odwrotnie. „Leśniczówka” to tak naprawdę opowieść pełna ciepła i dająca nadzieję, na lepsze jutro. Jak udało Ci się tego dokonać?

Ewa Formella: „Leśniczówka” powstała w bardzo dziwny sposób. Kiedy odeszłam z mojej poprzedniej pracy, która dawała mi nie tyle sporo satysfakcji, co niestety dość poważnie oddziaływała na moje zdrowie, przez jakiś czas odsypiałam wcześniejsze pobudki o godzinie 5 rano. Kiedy mój organizm się rozleniwił do tego stopnia, że najwcześniejszą porą, która wyganiała mnie z łóżka była godzina 8 rano, zaczęłam mieć problemy z wieczornym zasypianiem. Któregoś dnia, a było to około północy usiadłam przed komputerem i palce same zaczęły pisać. Chyba potrzebowałam takiego wyciszenia, uspokojenia myśli, spełnienia jakiejś tęsknoty i ten las, ta cisza, po prostu na mnie czekały. To miało być krótkie opowiadanie, a wyszła mała książeczka. W postaci Emilii zamknęłam kawałek siebie i kawałek tego, o czym w tamtym czasie marzyłam.

Kraina Czytania: W „Leśniczówce” zawarłaś też niezwykle piękne opisy przyrody. Czy miejsca, które opisujesz w książce istnieją naprawdę?

Ewa Formella: Na pewno gdzieś takie miejsca istnieją, ale ja osobiście nie przypominam sobie, abym kiedyś się w takim znalazła. Od zawsze uwielbiałam las i przyrodę i być może gdzieś głęboko w mojej podświadomości cały czas pragnę zamieszkać w takim właśnie zakątku, z dala od cywilizacji, od miejskiego pośpiechu, od hałasów…

Kraina Czytania: Wygląda na to, że upodobałaś sobie opisywanie magicznych miejsc, bo oto w Twojej kolejnej powieści zapraszasz czytelników do pięknego Paryża. Oczywiście mam tutaj na myśli „Pamiątkę z Paryża”. Dlaczego akurat to miasto wybrałaś, jako miejsce akcji swojej książki? Czy nie wydaje Ci się, że Paryż zbyt często pojawia się w literaturze, a jego nadmierna obecność może w końcu czytelnika znużyć?

Ewa Formella: Jeśli chodzi o mnie to jestem w tym mieście zakochana, być może w poprzednim wcieleniu właśnie mieszkałam w Paryżu (śmiech). Nie kocham tego miasta za atrakcyjność budowli, jakimi się szczyci, ani za zgiełk w nim panujący, ale właśnie za tę dziwną tajemniczość, jaka w każdym prawie miejscu tam panuje. Moje ostatnie wakacje, jakie spędziłam z siostrą i jej znajomą to była właśnie podróż do najgłębszych zakamarków stolicy Francji. Moja wyobraźnia pokazywała mi obrazy, jakie przedstawiały słowa osoby, która nas oprowadzała, a przyznam, że była do tego przygotowana na szóstkę z plusem. To miasto ma w sobie zarówno brutalność, jak i romantyzm, dlatego chciałam pokazać je w formie nietypowego przewodnika i chyba mi się to udało, bo sporo osób napisało do mnie, że po przeczytaniu mojej książki albo myśleli o tym, aby pojechać tam i zobaczyć to, co opisałam, albo powrócić w te miejsca i zobaczyć je innym okiem, takim jak ja je widziałam.

Kraina Czytania: W Twojej twórczości pojawiają się także sytuacje niezwykle traumatyczne, bo przecież w powieści pod tytułem „Jutra nie będzie” poznajemy Laurę, która cierpi z powodu nieuleczalnej choroby i przygotowuje się na swoje odejście z tego świata. Czy opowiadając tę historię przyświecało Ci jakieś konkretne przesłanie? Czy w ten sposób chciałaś uczulić czytelników na sens ludzkiego cierpienia i przemijania?

Ewa Formella: Każda moja bohaterka ma coś ze mnie, Laura również. Do napisania tej książki tak właściwe skłoniły mnie dwa wątki. Pierwszy to pewien okres w moim życiu, kiedy sama walczyłam z chorobą nowotworową, a kiedy z pomocą przychodzili mi ludzie, których nawet nie potrafiłabym prosić o pomoc, często ludzie dla mnie obcy, ale bliscy dla moich przyjaciół, a drugi to choroba mojej przyjaciółki, która również zaatakowała jej organizm. Każda z nas wyszła z tej choroby inaczej, chociaż obie cały czas miałyśmy te same odczucia, strach przeplatający się z nadzieją.

Nie chcę uczulać czytelników na sens ludzkiego cierpienia i przemijania, bo dla mnie cierpienie nie ma sensu, ale chciałabym otworzyć im oczy na wnętrze chorego, które niszczy tak samo. Ludzie terminalnie chorzy często nie potrzebują litości tylko pomocy w zaakceptowaniu następujących po sobie zmian, chociaż równie często ukrywają to głęboko w środku, a to jest cierpienie gorsze od bólu. Musimy nauczyć się akceptowania śmierci, bo przecież wszystko kiedyś się zaczyna i kończy, życie ludzkie także.

Kraina Czytania: Działając już jakiś czas w książkowej blogosferze czasami spotykam się z opinią, że autor, tworząc swoje dzieło powinien pisać o rzeczach wesołych, wywołujących uśmiech na twarzy czytelnika, zamiast skupiać się na ludzkich dramatach życia codziennego. Są tacy, którzy wręcz twierdzą, że „pisanie to śmiertelnie poważna choroba”, nie mając na myśli bynajmniej twórczej pasji pisania, a przygnębiającą tematykę, jaką pisarz porusza. Czy pracując nad „Jutra nie będzie” nie obawiałaś się takiej właśnie krytyki? Czy naprawdę należy zaniechać pisania o trudnych życiowych dylematach, aby zadowolić czytelników, którzy takowych kwestii w literaturze nie akceptują?

Ewa Formella: Myślę, że trzeba o tym pisać, ponieważ ludzie, na co dzień żyjący z osobą terminalnie chorą powinni wiedzieć nie tylko jak uśmierzać jej ból, ale właśnie jak żyć obok, a zarazem przy niej. Nie ukrywam, że „Jutra nie będzie” też spotkała się z krytyką, ale moim zdaniem krytyka jest potrzebna każdemu pisarzowi. Sama lubię czytać książki lekkie, łatwe i przyjemne, chociaż nie stronię od tych „życiowych”. Nikogo autor nie zmusza do czytania takiego czy innego gatunku, o tym decyduje sam czytelnik. I myślę również, że większość pisarzy ma w swoim dorobku jakieś dramatyczne wątki, bo przecież życie nie jest tylko krainą radości i szczęścia. Gusta czytelników są różne, jedni uwielbiają horrory, inni kryminały, jeszcze inni romanse, wybór należy do czytelnika i po to właśnie często na tylnej stronie okładki wstawia się krótki wątek lub opis, aby każdy wiedział czego może oczekiwać w środku.

Kraina Czytania: Jak zdążyłam zauważyć, Twoje powieści nie są obszerne pod względem objętościowym. Jesteś też autorką krótkich form literackich. Powiedz mi, czy trudno jest zawrzeć sens poruszanego problemu, jeśli mamy do dyspozycji niewiele ponad sto stron?

Ewa Formella: Sens można zawrzeć nawet w jednym zdaniu. Moje książki są objętościowo cienkie, ponieważ długie lata dojeżdżałam do pracy pociągiem do innej miejscowości. Prawie godzinną podróż spędzałam przeważnie na czytaniu (chyba że odsypiałam) i dlatego chciałam, aby moje książki mieściły się w torebce. Bywało, że jednocześnie czytałam dwie książki, jedną w domu (grube tomisko), a drugą w pociągu (lżejszą, aby nie stwarzała dodatkowego obciążenia torby). Moja „Leśniczówka” zresztą na jakiejś niemieckiej stronie została określona jako „książka do torebki”, czyli coś w rodzaju naszego „wydania kieszonkowego”.

Kraina Czytania: Niektóre z Twoich utworów ukazały się jako self-publishing, co oznacza, że opublikowałaś je samodzielnie bez znaczącej ingerencji ze strony wydawcy. Jak, w związku z tym, postrzegasz tę formę publikacji?

Ewa Formella: Dla każdego początkującego pisarza czy pisarki to jest reklama własnej twórczości i pewna forma prezentacji swojego dzieła. Przez wydawnictwa papierowe bardzo trudno jest się przebić, a jeżeli autor chce się przekonać, czy jego dzieła w ogóle znajdą odbiorców, to powinien je w jakiś sposób uwidocznić. Poznać opinię nie tylko najbliższej rodziny czy przyjaciół. Zanim moja książka, którą wydaję jako self-publishing ukaże się w wersji papierowej, przechodzi przez wiele rąk, zarówno korektorów, jak i czytelników, którym przekazuję ją w tak zwanej wersji dziewiczej. To nie jest tak, że ja sobie napisałam i ludzie czytajcie. Dla mnie self-publishing jest właśnie tym etapem pośrednim, w którym przekonuję się, czy dana książka w ogóle znajdzie czytelnika.

Kraina Czytania: Jak już wspomniałam w poprzednim pytaniu, publikujesz też w wersji elektronicznej. Bardzo często pojawiają się opinie, że skoro e-book, to na pewno jest to tekst pozbawiony jakiejkolwiek wartości, a do tego nafaszerowany błędami i nie warto po niego sięgać. Czy, Twoim zdaniem, niektórzy czytelnicy słusznie tak negatywnie osądzają e-booki? A może jest to jedynie swego rodzaju stereotyp, który został stworzony celem obronienia tradycyjnej, papierowej książki?

Ewa Formella: Autor, który chce tylko pochwalić się swoim dziełem publikuje go jako e-booka w wersji własnej, tak jak to nazywam i tu się zgadzam, często są to teksty, których nie da się czytać ponieważ zawierają mnóstwo rażących błędów. Ale są przecież dzieła wybitnych pisarzy, które już dostępne są także w wersji elektronicznej i tu z pewnością nie można mówić, że pozbawione są swojej wartości. Nie wiem, czy zwróciłaś uwagę na fakt, że coraz więcej dużych i znanych wydawnictw, które do tej pory wydawały książki tylko w tradycyjnej wersji papierowej, coraz więcej wydaje również w wersji elektronicznej. Czytniki elektroniczne są coraz bardziej popularne i wygodne, zwłaszcza dla osób podróżujących, ale takie czy inne formy czytania są indywidualnym podejściem. Jeżeli ktoś kocha książki, to przeczyta e-booka, ale i z przyjemnością przeczyta książkę tradycyjną. Myślę, że negatywnie o e-bookach mówią te osoby, które ściągają z przeróżnych stron wydawnictw tylko e-booki darmowe, które w wielu przypadkach są właśnie taką niedopracowaną wersją książki lub krótką formą wydawniczą, krótkim opowiadaniem czy esejem.

Kraina Czytania: Oprócz tego, że tworzysz literaturę, jesteś też zwykłą czytelniczką. Jak, w związku z tym, postrzegasz obecnie rynek wydawniczy w Polsce jako czytelnik?

Ewa Formella: Hmmm... Jako czytelnik uważam, że książki wciąż są zbyt drogie. Osobiście staram się kupować książki w miejscach, gdzie można sporo zaoszczędzić. Buszuję po wydawniczych wyprzedażach w sieci lub księgarniach „taniej książki”. Bywa, że szukam czasami jakiejś konkretnej pozycji, poleconej na przykład przez którąś z blogerek i muszę się naprawdę zdrowo nabiegać żeby tę książkę znaleźć. Nie należę do żadnej biblioteki, bo jestem osobą, która lubi mieć książkę na własność. Są oczywiście takie miejsca jak Empik, gdzie można znaleźć dużo ciekawych pozycji, ale nie każdego stać na kupowanie w takim miejscu. Czasami trafiam na książki, tak beznadziejnie nudne, że zastanawiam się, komu spodobała się treść, że zdecydował się zainwestować w wydanie tego. I wręcz odwrotnie, często przeczytam książkę, która wciągnie mnie od pierwszej do ostatniej strony tak, że trudno mi jest się od niej oderwać, a okazuje się, że autor albo sam musiał sfinansować jej wydanie, albo wydał jako self-publishing, bo żadne wydawnictwo nie chciało zaryzykować. Co mnie jednak cały czas bulwersuje, to trendy jakie powstają w wydawnictwach. Weźmy chociażby sagę „Zmierzch”, po sukcesie tej książki nagle pojawiły się tysiące książek o tematyce wampirów. Albo autobiografie, wystarczy znane nazwisko, a już w każdej księgarni półki zapełnione są setkami egzemplarzy. Wiem, że tu działa dystrybucja i reklama, ale ile jest ciekawych i naprawdę interesujących książek, które są ukryte gdzieś głęboko na dolnej półce, bo z górnej wyparły je jakieś bzdurne. Prawie każda osoba publiczna, czy to polityk, czy żona polityka, czy aktor/aktorka wydali już jakąś swoją książkę. Dla mnie to jest coś w rodzaju „pudelka”, w którym można przeczytać plotki o każdym. Osoby naprawdę kochające książki nie sięgają po plotkarsko napisane autobiografie, bo wiadomo, że tyle w nich prawdy co kłamstwa, więc nie warto sobie zaśmiecać umysłu czyimś życiem. Czasami jakaś książka jest tak nagłośniona i rozreklamowana, że ludzie kupią ją właśnie z powodu chwytów reklamowych, a po przeczytaniu stawiają w najciemniejszym kącie. A jest tylu, naprawdę dobrych pisarzy, tylko że mało kto o nich wie.

Kraina Czytania: Prowadzisz również blog poświęcony literaturze. Nasza książkowa blogosfera stale się rozrasta, pojawiają się coraz to nowe blogi recenzenckie. Czy uważasz, że w blogosferze idziemy w dobrym kierunku, mnożąc wciąż kolejne blogi o tej samej tematyce, na których w tym samym czasie pojawiają się identyczne pozycje, ponieważ dany wydawca akurat wypuścił na rynek, na przykład, najnowszą powieść jakiegoś bestsellerowego autora?

Ewa Formella: Przy ocenie polskiego czytelnictwa, która według mediów ciągle jest dużo poniżej norm, uważam, że blogi poświęcone literaturze są bardzo potrzebne. Fakt, że niektóre blogerki piszą, bo piszą i czasami w bezczelny sposób kopiują tekst z innego bloga, i to jest moim zdaniem nieuczciwe. Każdy czytelnik postrzega książkę na swój sposób i jeżeli już ktoś zdecydował się na to, aby podzielić się z kimś swoimi spostrzeżeniami, to powinien to zrobić od serca, tak jak to odbiera. Osobiście spotkałam się z recenzją mojej „Leśniczówki” w kilku miejscach, podpisaną różnymi pseudonimami czy imionami, a treść recenzji była taka sama. Może pisała to ta sama osoba, ale po co wówczas podpisywała się inaczej? Jeśli chodzi o mnie, to często korzystam z podpowiedzi innych, i kiedy przeczytam szczerą recenzję (a nie taką wyuczoną czy wymuszoną), to wiem, czy mam ochotę przeczytać daną książkę czy nie. Przyznam szczerze, że irytują mnie blogerki, non stop chwalące się ilością otrzymanych od wydawnictw książek. Nie zazdroszczę im, a czasami wręcz im współczuję, bo ja czytam dla przyjemności, a one nad tą przyjemnością mają jakieś nakazy i sugestie. Dzięki blogom przeczytałam wiele ciekawych pozycji poleconych na blogach, a bez nich pewnie nawet nie wiedziałabym o istnieniu jakiejś książki.

Kraina Czytania: Wróćmy jeszcze na chwilę do Twojej twórczości. Czy pracujesz obecnie nad nową powieścią, czy po prostu w spokoju obserwujesz to, co dzieje się na polskim rynku wydawniczym?

Ewa Formella: Jakiś czas temu skończyłam pisać moją kolejną książkę, która prawdopodobnie ukaże się już w miesiącu czerwcu, ale w bardzo małym nakładzie, czyli takim „dla znajomych”. Wydaję ją nakładem własnym, ale pod patronatem medialnym… na razie nie zdradzę. Pierwsze pięćdziesiąt egzemplarzy idzie w tak zwane ręce znajomych i recenzentów, aby przekonać się o wartości czytelniczej. Piszę również kolejną książkę, ale nadmiar obowiązków, które ostatnio mnie obarczają trochę spowalnia moje pisanie. Chciałabym w roku 2013 wydać dwie książki. Jedna już czeka na druk, a druga jest w połowie na moim komputerze, a w połowie w mojej głowie.

Kraina Czytania: Na koniec zapytam jeszcze kim tak naprawdę jest Ewa Formella: blogującą pisarką czy może blogerką, która pisze książki? Które z tych pojęć w odniesieniu do Twojej osoby jest Ci bliższe?

Ewa Formella: Szczerze? Nie wiem. Na jednym ze spotkań autorskich pewnej znanej pisarki usłyszałam, że jeżeli napiszę trzy książki, to już mogę się nazwać pisarką. Kiedy jednak ktoś mówi o mnie „pisarka” nie odbieram tego w taki właśnie sposób. Piszę bloga, więc jestem blogerką i chyba to drugie określenie bardziej jest mi bliższe – blogerka, która pisze książki. Pisarka kojarzy mi się z osobą zawodowo zajmującą się pisaniem książek, a ja swoje „dzieła” tworzę patrząc na to jak na hobby, chociaż przyznam szczerze, że słowo „pisarka” przyjemnie łechce moje pisarskie ambicje. Początkowo miałam w planach mój blog poświęcić tylko książkom i tekstom pisanym przeze mnie, ale w pewnym momencie stwierdziłam, że mam tyle do powiedzenia o innych książkach, że muszę się tym z kimś podzielić, więc chyba jednak blogerka, która pisze książki

Kraina Czytania: Ewo, serdecznie dziękuję za rozmowę i życzę Ci wszystkiego, co najlepsze zarówno w tworzeniu literatury, jak i w prowadzeniu bloga o książkach.

Ewa Formella: Ja również dziękuję, szczególnie za to, że zauważasz takich ludzi jak ja i cieszę się, że miałam okazję poznać taką pasjonatkę książek.

Rozmawiała: Agnieszka (Kraina Czytania)

Jeśli chcecie odwiedzić blog Ewy, to zapraszam tutaj.