Wydawnictwo:
AETOS MEDIA
Wrocław
2015
Tytuł
oryginału: Unspoken: Bathsheba
Przekład:
Marta Balon
Batszeba
(?-po 970 p.n.e.) to jedna z żon izraelskiego króla Dawida (ok. 1040-ok. 970
p.n.e.), o której mówi się, że była tą najukochańszą, a jednocześnie najbardziej
sławną. Ich małżeństwo zostało zawarte po tym, jak łączył ich pozamałżeński
romans w czasie, gdy Dawid był już królem. Działo się to mniej więcej w latach
1005-965 przed naszą erą. Historia Batszeby i Dawida okazała się tak trwała, że
stała się inspiracją do stworzenia niezliczonej ilości powieści romantycznych,
filmów oraz sztuk dramatycznych. Związek Batszeby i Dawida koncentrował się na
jednym pytaniu: Kto kogo uwiódł? Dzieje tej pary zapisane są w starotestamentowej
Drugiej Księdze Samuela w rozdziałach jedenastym i dwunastym na tle
wojny Dawida z Ammonitami, czyli starożytnym plemieniem aramejskim, które w XII
wieku przed naszą erą osiedliło się na terytorium Zajordania, na północny
wschód od Moabu (kraina historyczna położona na wschodnim brzegu Morza Martwego
na terenie dzisiejszej Jordanii), pomiędzy lewym dopływem Jordanu a rzeką Arnon
na południu. Kraj Ammonitów zwany był Ammonem. Tak więc rozdział jedenasty Drugiej
Księgi Samuela opowiada o tym, jak król wysłał swoją armię na wojnę, zaś
sam pozostał w Jerozolimie. Oczywiście pozycja Dawida na tronie była
wystarczająco bezpieczna i tak naprawdę nie potrzebował już staczać z nikim
bitew, aby udowodnić swoją potęgę militarną. Dlatego mógł pozwolić sobie na
wysłanie tylko swoich generałów.
I tak
oto podczas relaksu na pałacowym balkonie, z którego król miał widok na całe
miasto, dojrzał nagle piękną kobietę biorącą kąpiel. Dzięki swoim posłańcom,
Dawid dowiedział się, że kobietą tą jest niejaka Batszeba, żona Uriasza Hetyty,
czyli oddanego żołnierza walczącego u boku Dawida. Fakt ten rodzi zatem
kluczowe pytanie: Czy Batszeba przyszła do Dawida z własnej woli, czy może
król zmusił ją do bycia mu uległą? Tradycyjne studia biblijnie wskazują, że
Batszeba nie mogła nie wiedzieć, że jej dom znajduje się bardzo blisko
królewskiego pałacu, biorąc pod uwagę fakt, iż Dawid był wystarczająco blisko,
aby móc ujrzeć ją podczas kąpieli, której oddawała się na świeżym powietrzu. Co
więcej, w tym czasie jej mąż Uriasz opuścił ją, aby walczyć w sprawie Dawida. Chociaż
feministyczna interpretacja biblijna dowodzi, że Batszeba była ofiarą króla, to
jednak mimo to mogła przecież odmówić Dawidowi swojego ciała. Są tacy badacze Biblii,
którzy odkryli informację dotyczącą tego, iż Batszeba była jednak tak samo
winna, jak inne żony króla. Kiedy Dawid posłał po nią swoich ludzi, ta
natychmiast do niego przyszła. Nie była przez nich do niczego zmuszana, ani też
nie starała się używać licznych wymówek, które posłużyłyby jej w uniknięciu
spotkania z innym mężczyzną, nawet jeśli był to sam król, a jej męża nie było
wtedy obok. Zamiast tego, poszła do Dawida z własnej woli i dlatego ponosi
odpowiedzialność za to, co stało się później.
 |
| Batszeba podczas kąpieli Obraz został namalowany w 1889 roku. autor: Jean-Léon Gérôme (1824-1904) |
Nawet
jeśli Batszeba postanowiła uwodzić króla Dawida, to jednak uważano, że grzech
izraelskiego władcy w związku z ich romansem był większy z dwóch powodów. Kiedy
odkrył już tożsamość Batszeby, wówczas był świadomy, że jest ona mężatką. Wtedy
też wysłał jej męża na wojnę, wydając odpowiednie polecenia, które miały
przyprawić Uriasza o śmierć. Dawid zdawał sobie również sprawę z tego, że jego
związek z Batszebą będzie wyraźnym naruszeniem szóstego przykazania, które
brzmi: Nie cudzołóż! A przecież król Izraela miał być religijnym
przywódcą narodu wybranego, a także politycznym liderem. Mimo to Dawid i
Batszeba oddawali się cielesnym uciechom, aż do momentu, kiedy kobieta nie
wróciła do domu. Cała sprawa mogła się jednak szybko zakończyć, gdyby nie druga
klauzula zawarta w Drugiej Księdze Samuela mówiąca o tym, że Batszeba po
prostu oczyszczała się po menstruacji. Trzeba bowiem pamiętać, że zgodnie z
prawami czystości żydowskiej, kobieta musi poczekać siedem dni po zakończeniu
menstruacji, zanim będzie mogła rytualnie oczyścić się w mykwie, czyli
specjalnym basenie zanurzenia, aby potem móc znów dzielić łoże ze swoim mężem.
Tekst
biblijny sugeruje natomiast, że tym oczyszczeniem była kąpiel, podczas której
Dawid ujrzał Batszebę. W zależności od długości menstruacji, siódmy dzień przed
nakazem dokonywania zabiegu oczyszczania praktycznie gwarantuje, iż kobieta
najprawdopodobniej zacznie owulować albo będzie zbliżać się do tego momentu
cyklu i wówczas będzie mogła znów uprawiać seks. W rezultacie Batszeba i Dawid
oddawali się cielesnym uciechom w jednym z najlepszych momentów kobiecego
cyklu, co – jak się potem okazało – było tragiczne w skutkach. Niedługo po tym,
jak Batszeba i Dawid popełnili cudzołóstwo, kobieta wysłała do króla wiadomość,
informując go o tym, iż jest brzemienna. Tak więc Dawid znalazł się w sytuacji,
która nie pozwoliła mu już na ukrywanie ich romansu w tajemnicy. Poza tym
Batszeba również nie mogła zbyt długo maskować swojego odmiennego stanu.
Zamiast naprawić negatywne skutki swego haniebnego postępowania, Dawid
zdecydował się na jeszcze gorsze rozwiązanie problemu.
 |
| Batszeba rozmawia z posłańcem Dawida, zaś król obserwuje ich z tarasu swojego pałacu Obraz pochodzi z 1562 roku. autor: Jan Massys (1510-1575) |
Najpierw
król usiłował doprowadzić do tego, aby nienarodzone dziecko było owocem związku
Batszeby z Uriaszem, lecz przypomniał sobie, że wcześniej jego oddany żołnierz
otrzymał instrukcje dotyczące bitwy, gdzie zapisano, że nie wolno w tym czasie
uprawiać seksu. Mimo to Dawid nakazał Uriaszowi wrócić do domu i zająć się
żoną. Żołnierz pozostał jednak w swoim baraku, a gdy Dawid zapytał go, dlaczego
nie wykonał jego rozkazu, wówczas ten lojalnie oświadczył, że wcale nie marzy
mu się wizyta w małżeńskiej alkowie, podczas gdy armia Dawida przebywająca na
froncie nie ma takiej możliwości. Wtedy Dawid zaprosił Uriasza na obiad i
poczęstował go mocniejszym trunkiem, do którego dosypał jakiś afrodyzjak,
myśląc, że dzięki temu wzbudzi w Uriaszu pożądanie względem Batszeby. Nic takiego
się nie stało, a pijany Uriasz zamiast wrócić do żony, udał się do baraku.
Wtedy Dawid zwyczajnie zemścił się na żołnierzu. Król był tak bardzo
zdesperowany, że napisał list do swojego generała o imieniu Joab, nakazując mu,
aby ten wystawił Uriasza na pierwszą linię frontu, gdzie walka jest gwałtowna i
brutalna, a następnie wycofał resztę wojsk, tym samym pozostawiając Uriasza bez
ochrony. Dawid przekazał ten list Joabowi przez Uriasza, który tak naprawdę nie
miał pojęcia, że właśnie dostarcza generałowi wyrok śmierci na samego siebie!
Pewne
jest, że Joab nakazał Uriaszowi walczyć na pierwszej linii frontu, gdy armia
Dawida po długim oblężeniu zaatakowała wreszcie Rabbath. Choć Joab nie wycofał
wojska, jak polecił mu król, to jednak zarówno Uriasz, jak i inni żołnierze
zginęli. Po okresie żałoby Batszeba została przyprowadzona do królewskiego
pałacu, aby zostać ostatnią żoną Dawida. Fakt ten miał zapewnić ich dziecku
konieczne prawa. I wtedy do akcji wkroczył prorok Natan (?-po 970 p.n.e.),
który uraczył Dawida pewną tragiczną opowieścią. Po jej wysłuchaniu król wpadł
w gniew, a wtedy Natan przyznał, że przypowieść była właśnie o Dawidzie. Prorok
wytknął królowi również grzech cudzołóstwa, kłamstwa i morderstwa. W dodatku Natan
stwierdził, że Dawid popełnił grzechy godne potępienia, a wręcz zasługujące na
karę śmierci, w związku z czym Bóg zabierze mu nowo narodzonego syna. Śmierć
dziecka była ogromną stratą dla Dawida i Batszeby, lecz już niedługo kobieta
znów była brzemienna, zaś za kilka miesięcy urodził się kolejny syn, któremu
nadano imię Salomon.
 |
| Król Dawid uwodzi Batszebę Obraz pochodzi z XVII wieku autor nieznany |
Pomimo
że na początku relacje pomiędzy Dawidem a Batszebą mogą wydawać się nieco
pasywne, to jednak kobieta stała się najsławniejszą żoną króla Dawida, a to ze
względu na to, w jaki sposób zdobyła tron dla ich syna Salomona. Kiedy Dawid
był już stary i słaby, a jego najstarszy syn Adoniasz (po 1010-ok. 970 p.n.e.)
próbował siłą przejąć tron jeszcze za życia ojca, wówczas wieść o tym dotarła
do uszu Dawida dzięki prorokowi Natanowi i właśnie Batszebie. Był to więc
niezwykle sprzyjający moment, aby kobieta mogła „załatwić” władzę Salomonowi,
który przecież przez całe życie był lojalny wobec ojca. Po śmierci Dawida, to
właśnie Salomon został nowym królem Izraela, lecz najpierw musiał pozbyć się
rywala w osobie przyrodniego brata, czyli wspomnianego wyżej Adoniasza. Aż do
dnia śmierci Batszeby Salomon był nie tylko jej najukochańszym dzieckiem, ale
także najwspanialszym żołnierzem, a o jego niezwykłej mądrości mówi się do dnia
dzisiejszego.
Jak
widać powyżej, nie mogłam oprzeć się pokusie przed opowiedzeniem praktycznie
całej historii romansu Dawida i Batszeby. Jest ona bardzo ciekawa, zważywszy że
pozwala przeanalizować aspekt moralny tych dwojga ludzi, których znamy z kart Starego
Testamentu. Dzieje tej pary stały się głównym tematem czwartej części
kobiecego biblijnego cyklu Francine Rivers. Na kartach książki czytelnik
poznaje Batszebę już jako małą dziewczynkę, która wodzi za Dawidem cielęcym
wzrokiem, kiedy ten jest jeszcze zwykłym pasterzem. Do zostania królem Izraela
jeszcze sporo mu brakuje, lecz mimo to zdaje sobie sprawę z tego, jaki los
przeznaczył mu Bóg. Niemniej musi najpierw pokonać swojego teścia – króla
Saula. Jest to sprawa dość skomplikowana, ponieważ niezwykle trudno jest
zrozumieć ten rodzinny konflikt. Przez cały ten czas Batszeba depcze młodemu
Dawidowi po piętach i praktycznie na jego oczach staje się piękną kobietą. Niemniej
Dawid jakoś jej nie dostrzega, co przyprawia dziewczynę o wielkie cierpienie. Pomimo
że wszyscy wokół starają się przekonać ją, iż Dawid nie jest dla niej
odpowiednim mężczyzną, to jednak Batszeba wie swoje i stale łudzi się, że
któregoś dnia jej ukochany zwróci wreszcie na nią uwagę. Wydaje się jednak, że
w chwili, gdy dziewczyna zostaje wydana za mąż za Uriasza Hetytę, nic już nie
będzie można zrobić w tej sprawie.
 |
| Śmierć syna Batszeby & Dawida Rycina pochodzi z około 1872 roku. autor: Julius Schnorr von Carolsfeld (1794-1872) |
W
swojej książce Francine Rivers skupia się głównie na aspekcie moralnym i
wewnętrznej walce Batszeby i Dawida, której obydwoje doświadczają po
popełnieniu grzechu cudzołóstwa. Zarówno piękna żona Uriasza, jak i sam król
cierpią z tego powodu, choć Dawid w swoim wielkim pożądaniu popełnia błędy,
które przyniosą naprawdę dramatyczne skutki. Za wszystko trzeba będzie bowiem
słono zapłacić, a Bóg, który namaścił zwykłego pasterza na króla narodu
wybranego wcale nie będzie dla niego taki litościwy, jak mogłoby się wydawać.
Żadna pokuta tutaj nie pomoże, ani też żadne modlitwy czy zadośćuczynienie.
Kara będzie naprawdę sroga. Z kolei Batszeba samą siebie będzie uważać za
cudzołożnicę, dla której nie ma już ratunku. Ona doskonale wie, co zrobiła i do
jakich tragicznych wydarzeń się przyczyniła. W dodatku stale czuje zazdrość o
pozostałe żony swojego męża. Nie pomagają nawet zapewnienia Dawida, że jest dla
niego tą najukochańszą i najbardziej ubóstwianą. Batszeba cierpi za każdym
razem, kiedy do jej uszu dochodzi wieść, iż oto jej królewski małżonek właśnie
posłał po którąś ze swoich żon, z którą pragnie spędzić noc. Do tego
wszystkiego dochodzą jeszcze negatywne relacje z rodziną. Trudno bowiem
oczekiwać, że matka kobiety i reszta jej rodziny zaakceptuje to, co się właśnie
wydarzyło.
Batszeba jest naprawdę ciekawą powieścią, natomiast
sama Autorka dołożyła starań, aby nie była to historia nudna. Bohaterowie są
bardzo wyraziści, zaś wydarzenia, w których biorą udział nie są jedynie
powieleniem tych, z jakimi mamy do czynienia na kartach Starego Testamentu.
Są one dość dobrze rozbudowane, co pozwala czytelnikowi jeszcze bardziej zagłębić
się w lekturę. Moim zdaniem Stary Testament generalnie stanowi doskonałą
inspirację do napisania powieści historycznej. Pomijając przekaz religijny
uważam, że pod względem literackim jest to naprawdę świetny materiał, z którego
można czerpać w nieskończoność. Nie dziwi zatem fakt, że tak wielu pisarzy
stworzyło i wciąż tworzy swoje książki w oparciu o starotestamentowe historie. Rodowód
Łaski to nie jedyny cykl Francine Rivers oparty na Biblii. W swoim
dorobku Autorka ma również opowieści o mężczyznach, którzy wielkimi literami
zapisali się na kartach starożytnej historii. Myślę, że one także warte są
uwagi.
___________________________
* Tekst inspirowany fabułą książki.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz