Jo Beverley – „Zakazany owoc”

Wydawnictwo: BIS

Warszawa 2006

Tytuł oryginału: Forbidden

Przekład: Anna Pajek

Czy współcześni autorzy są w stanie napisać dobrą powieść georgiańską lub wiktoriańską? Przypuszczam, że chyba nie do końca, ponieważ zawsze istnieje prawdopodobieństwo przemycenia do fabuły nieco współczesności, choćby nie wiadomo jak bardzo pisarz starał się tego uniknąć, i w tym celu zadbał o perfekcyjny research. Znamiona realiów, w których żyje autor mogą pojawić się w dialogach czy w sposobie zachowywania się poszczególnych bohaterów.

Epoka georgiańska (1714-1837) to lata sukcesywnego panowania w Anglii czterech władców o imieniu Jerzy, a byli to: Jerzy I Hanowerski (1660-1727), Jerzy II Hanowerski (1683-1760), Jerzy III Hanowerski (1738-1820), zwany „Szalonym” z powodu choroby psychicznej, na którą cierpiał, oraz Jerzy IV Hanowerski (1762-1830). Z kolei epokę georgiańską w literaturze kojarzymy przede wszystkim z osobą Jane Austen (1775-1817). Jej powieści do tej pory podbijają serca czytelniczek na całym świecie, a wydawcy wciąż dokonują ich wznowień.

Zdarza się, że współcześni autorzy, szczególnie brytyjscy – być może pod wpływem klasyków pochodzących z ich własnego podwórka – dość często sięgają w swojej twórczości po tę epokę. Tego typu działanie podejmują głównie pisarki, których domeną jest tworzenie romansów historycznych. Jedną z takich brytyjskich autorek jest Jo Beverely, a właściwie Mary Josephine Dunn Beverley urodzona w 1947 roku. Przypuszczam, że wielu polskim czytelnikom to nazwisko nic nie mówi. Przyznam, że mnie również nie było ono znane do tej pory. Niemniej jednak, ostatnio potrzebowałam lektury, która byłaby lekka i niezobowiązująca, a do tego jeszcze nie traktowała o czasach nam współczesnych. I tym oto sposobem trafiłam na Zakazany owoc. Książka jest romansem historycznym, który może kojarzyć się z typowym „harlequinem”. Przecież już sam tytuł na to wskazuje.

Główną bohaterką powieści jest dwudziestotrzyletnia Serena Riverton, której życie bynajmniej nie oszczędzało. Osierocona w dzieciństwie przez matkę, zaś w wieku piętnastu lat sprzedana przez ojca „Rozpustnemu Rivetonowi”, za nic nie może czuć się ani szczęśliwa, ani też bezpieczna. Małżeństwo ze starym Rivertonem było dla niej jednym wielkim koszmarem. Małżonek Sereny znany był wszem i wobec ze swoich perwersyjnych zachowań seksualnych, których wymagał również od młodziutkiej żony. Traumatyczne przeżycia z lat, kiedy Serena była żoną Matthew znalazły swoje odbicie w jej obecnym życiu, szczególnie w relacjach z mężczyznami. Na szczęście „Rozpustny Riverton” w końcu umarł i tym samym uwolnił Serenę od dalszych upokorzeń. Gdy dziewczynie wydaje się, że to, co najgorsze ma już za sobą, przychodzi kolejny wstrząs. Ponieważ ojciec Sereny nie żyje od kilku lat, pieczę nad swoją młodszą siostrą przejęli dwaj bracia – Tom i Will. Tym razem to oni próbują pójść w ślady zmarłego rodziciela i sprzedać swoją siostrę kolejnemu rozpustnikowi. Na szczęście Serena znajduje w sobie na tyle odwagi i sił, aby móc sprzeciwić się decyzji braci. Jedyne, co jej przychodzi do głowy w tej dramatycznej sytuacji, to ucieczka z domu. Czy uda jej się zrealizować swój plan? Czy bracia, którzy praktycznie niczym nie różnią się od „Rozpustnego Rivertona”, pozwolą jej na opuszczenie domu? A może będą chcieli od siostry czegoś w zamian?  

Tymczasem w Londynie w jednej ze swoich posiadłości o nazwie Thorpe Priory wraz z owdowiałą matką i służbą mieszka wicehrabia Francis Haile albo jak kto woli – lord Middlethorpe. Dwudziestopięcioletni arystokrata ma trzy siostry, które już dawno założyły własne rodziny. Tylko on biedaczek został samotny na tym ziemskim padole i jakoś nie może zdobyć się na oświadczyny, których wszyscy wokół od niego oczekują. Jeśli chodzi o kwestię seksu, to wicehrabia należy do tych porządnych mężczyzn, którzy nie zadają się z kobietami, żeby nie narobić sobie kłopotu. Pamiętajmy, że mamy początek XIX wieku, więc trzeba się pilnować, aby nie wywołać w środowisku skandalu obyczajowego. Nie można jednak powiedzieć, że naszego lorda Middlethorpe’a nie ciągnie do seksu, niemniej wszelkie jego tajemnice odkrywa w odpowiednich do tego celu książkach. Matka także nie ułatwia mu sprawy, ponieważ wciąż traktuje go niczym małego chłopca, którym stale trzeba kierować. Nieważne, że kobieta, której powinien się oświadczyć, nie budzi w nim namiętnych uczuć. Istotne jest to, że to właśnie matka wybrała ją dla niego. W dodatku w grę wchodzi jeszcze długoletnia przyjaźń z rodzicami lady Anne Peckworth.

Jak wiadomo życie rządzi się własnymi prawami i pisze swoje scenariusze, nie pytając ludzi o zgodę. Tak też dzieje się i w tym przypadku. Otóż, pewnego dnia w trakcie wizyty w domu swojej przyszłej żony, do Francisa Haile’a dociera informacja, że dobre imię jego matki znajduje się w wielkim niebezpieczeństwie, a do tego jeszcze niejaki Charles Ferncliff posuwa się wobec niej do szantażu. Jako dobry syn, wicehrabia natychmiast przerywa wizytę i udaje się do domu, aby następnie wyruszyć w pogoń za szantażystą, i raz na zawsze dać mu nauczkę. I wtedy na swojej drodze spotyka Serenę Riverton. Jedna wspólnie spędzona noc odmienia ich życie nieodwracalnie. Jak sobie z tym poradzą? Czy kobieta z przeszłością może być odpowiednią życiową partnerką dla arystokraty, od którego angielska socjeta oczekuje nieskazitelności obyczajowej? Jakie jeszcze niespodzianki szykuje los Serenie i Francisowi?

O Jo Beverley mówi się, że jest to autorka, która znana jest z tego, iż w swoich powieściach dba o każdy szczegół, jeśli chodzi o epokę, w której umieszcza ich akcję. Niestety, nie mogę podzielić tej opinii, ponieważ zanim uświadomiłam sobie, do jakiej epoki zostałam przeniesiona, musiało upłynąć trochę czasu. Nie wiedziałam czy jest to okres wiktoriański, czy może akcja powieści rozgrywa się znacznie wcześniej. Dopiero wyczytane pomiędzy wierszami takie informacje, jak bitwa pod Waterloo w 1815 roku, panowanie króla Jerzego III Hanowerskiego (1760-1820), czy też rychły ślub córki późniejszego Jerzego IV Hanowerskiego – Charlotty Augusty (1796-1817) z królem Belgii – Leopoldem I Koburgiem (1790-1865), pozwoliły mi odnaleźć się w epoce georgiańskiej.

Podobnie jak wyżej przedstawia się kwestia bohaterów powieści. To nie są postacie wyjęte z epoki, w której osadzona jest fabuła książki. Moim zdaniem są zbyt współcześni, pomimo że Autorka próbuje wrzucić ich w ówczesne realia, przestrzegając zasad, jakie wówczas panowały, i którym należało być wiernym, aby nie wywołać skandalu obyczajowego. Prócz tego, praktycznie wszystkie postacie odebrałam jako niesamowicie infantylne. Nawet grupa mężczyzn, którzy jeszcze w latach szkolnych nawiązali przyjaźnie i stworzyli pewną klikę o nazwie „Zabijaki”, zupełnie do mnie nie przemówiła. To nie są dorośli faceci, którzy – jak sugeruje Autorka – są w stanie wręcz zabić w obronie któregokolwiek z przyjaciół. To kobiety wydają się tutaj bardziej dojrzałe i wiedzące, czego tak naprawdę chcą od życia. Takie przedstawienie bohaterów trochę gryzie się z tym, które znamy, chociażby z powieści Jane Austen, co jest dowodem na to, iż współcześni autorzy nie do końca są w stanie precyzyjnie oddać ówczesnych angielskich realiów.

W powieści znajdują się również fragmenty, które wydają się aż do bólu naiwne. Uwierzcie mi, że są one tak dziecinne, że niekiedy aż śmieszne. Na pierwszym planie znajduje się oczywiście seks, którym fabuła książki wręcz ocieka. Bohaterowie nie tylko go uprawiają, ale też wciąż o nim myślą, co zakrawa dosłownie na obsesję. Z drugiej strony jednak sceny łóżkowe opisane są w sposób niesamowicie infantylny, więc nie wiem, czy tę powieść należałoby zaliczyć również do literatury erotycznej. Co tu dużo mówić, rozczarował mnie ten romans historyczny, po którym spodziewałam się naprawdę czegoś zgoła innego. Możliwe, że książka przypadłaby do gustu mniej wytrawnym czytelnikom oraz tym, dla których erotyka w literaturze jest kwestią nadrzędną, i nie dbają o to, w jaki sposób autor do niej podchodzi. Ważna jest jedynie jej obecność w powieści.

Jeśli chodzi o pozytywne strony Zakazanego owocu, to na pewno będą to sprawy stricte życiowe. Najważniejszą rolę odgrywa tutaj miłość i zaufanie. Serena i Francis muszą naprawdę wiele nauczyć się o sobie nawzajem, aby móc zacząć normalnie żyć. Każde z nich musi poznać tę drugą stronę na tyle dobrze, żeby ostatecznie być w stanie zaufać i nie wysuwać podejrzeń wobec partnera/partnerki. Oczywiście wiele dobrego otrzymują ze strony swoich przyjaciół. Pojawia się także relacja na linii synowa-teściowa. Mają też miejsce tajemnice, które na jaw wychodzą dopiero pod wpływem zaistnienia pewnych okoliczności.

No cóż, książkę przeczytałam, opinię napisałam i wbrew pozorom nie żałuję czasu spędzonego przy tej lekturze. W trakcie czytania trochę się pośmiałam, może nawet zirytowałam, bo przecież nie tego spodziewałam się, sięgając po ten romans. Z drugiej strony jednak oderwałam się od historycznej literatury ambitnej i wymagającej, która zmusza do skupienia uwagi. Takiej naiwnej i nieco głupiutkiej książki po prostu na chwilę obecną potrzebowałam. Tak sobie myślę, że chyba każdemu czytelnikowi od czasu do czasu właśnie tego rodzaju lektura jest potrzebna, żeby złapać oddech i odpocząć od gatunku literatury, który na co dzień preferuje.