Charlotte Link – „Ostatni ślad”

Wydawnictwo: SONIA DRAGA

Katowice 2012

Tytuł oryginału: Die letzte Spur

Przekład: Małgorzata Rutkowska-Grajek

Zastanawialiście się kiedykolwiek, ile tak naprawdę na świecie żyje osób, które śmiało mogłyby zdefiniować swoje życie jako „nudne” i „bez perspektyw”? Przypuszczam, że takich ludzi rzeczywiście jest sporo, tylko nie każdy ma odwagę przyznać się do swojej porażki. Bo tak właśnie można ten nudny stan egzystencjonalny odebrać. Dla tych najbardziej zainteresowanych nie będzie to nic więcej, jak tylko życiowa porażka. Będzie to znak, że niczego w życiu nie osiągnęli; że wciąż kręcą się w jednym i tym samym miejscu bez choćby najmniejszych widoków na jakąkolwiek zmianę. Czasami człowiek sam jest sobie winien, ale są też sytuacje, na które nie mamy najmniejszego wpływu i musimy je zaakceptować. Jakiś specjalista – dajmy na to psycholog – powie, że nawet najbardziej popaprane życie można odmienić. Wystarczy tylko odrobina wysiłku i chęć podjęcia wyzwania. Ale czy tak jest w istocie? Czy ludzie, którzy nie wiedzą, czym jest szczęście, bo nigdy go nie doświadczyli, będą w stanie zawalczyć o samych siebie?

W takiej właśnie sytuacji, jak opisana powyżej, bardzo dużo zależy od tych, którzy nas otaczają. To ich opinia na nasz temat może bardzo wiele zmienić w naszym życiu. Jeśli jesteśmy wspierani i motywowani do podjęcia działań, które w konsekwencji pozwoliłyby odmienić nasze życie, wówczas będzie nam łatwiej podjąć rzeczony wysiłek. Natomiast jeżeli z każdej strony słyszymy jedynie słowa krytyki, wtedy popadamy zazwyczaj w depresję i każde, choćby nawet najmniejsze niepowodzenie traktujemy, jak istne trzęsienie ziemi; uważamy, że wszystko sprzysięga się przeciwko nam, i nie jest ważne, że w tym samym czasie sprawa dotyczy również całej rzeszy innych osób. Kiedy na przykład jesteśmy na lotnisku i odwołują nasz lot z powodu nasilającej się mgły, wówczas uparcie twierdzimy, że jest to działanie wymierzone tylko i wyłącznie w nas samych. Nie dostrzegamy tych wszystkich ludzi dookoła, którzy również cierpią z powodu nieszczęsnej mgły i będą musieli zmienić swoje plany. Wtedy na czoło wysuwa się zwykły egoizm i świat nam się wali na głowę. Bo przecież wreszcie odważyliśmy się na samodzielny wyjazd, a tu nagle taka katastrofa!

Tak właśnie myśli Elaine Dawson, która po raz pierwszy opuszcza na dłużej swoją rodzinną wieś – Kingston St. Mary – i wyrusza na ślub koleżanki z dzieciństwa, który ma się odbyć aż w Gibraltarze. Kingston St. Mary to angielska wieś położona w hrabstwie Somerset w dystrykcie Taunton Deane. Leży ona na południowy zachód od Bristolu i na zachód od Londynu. To w tej miejscowości przyszła na świat i wychowała się dziś już dwudziestotrzyletnia Elaine Dawson. Najpierw niepozorna i zalękniona dziewczynka, a potem równie nieporadna życiowo dorosła kobieta. W ten sposób od lat postrzegają ją znajomi oraz generalnie całe społeczeństwo Kingston St. Mary. Elaine już dawno stała się pośmiewiskiem wsi. „Tej biednej Elaine” zawsze trzeba pomagać. Nawet, gdy jest zapraszana na rozmaitego rodzaju imprezy towarzyskie, to jedynie z litości. Nikt tak naprawdę się nią nie interesuje. No, może jedynie jej niepełnosprawny brat, który w młodości uległ poważnemu wypadkowi i teraz jego życie kręci się tylko wokół wózka inwalidzkiego. Ale zainteresowanie Geoffa tak naprawdę ma wymiar na wskroś egoistyczny. On potrzebuje swojej siostry wyłącznie po to, aby mieć kogoś, do kogo można byłoby ponarzekać na swój nieszczęsny los. Wobec Elaine jest niezwykle zaborczy i czasami posuwa się wręcz do szantażu emocjonalnego, aby tylko móc wymusić na niej konkretne działania.

Jak już napisałam wyżej, pewnego dnia ta „biedna” Elaine dostaje zaproszenie na ślub swojej koleżanki, z którą wychowała się w tej samej wsi, zaś Geoff przyjaźnił się z jej starszym bratem. Kobieta czuje, że jest to dla niej doskonała okazja, aby móc choć na chwilę wyrwać się ze swojego środowiska i poznać zupełnie inne życie. Ślub i przyjęcie weselne ma odbyć się w Gibraltarze, więc Elaine jest zmuszona polecieć tam samolotem, czego nigdy dotąd nie robiła. Oczywiście nie obywa się bez narzekań ze strony brata, a wręcz płaczu, dzięki któremu Geoff ma nadzieję zatrzymać siostrę w domu. Nic z tego! Elaine jest tak bardzo zdeterminowana w swojej decyzji, że jedyne, co może obiecać bratu, to przesunięcie godziny lotu.

Kiedy wreszcie Elaine dociera na Heathrow okazuje się, że jej samolot został odwołany z powodu mgły. Oczywiście dla kobiety jest to totalna katastrofa. Uważa, że wszystko sprzysięgło się przeciwko niej. Nie widzi ludzi, którzy są gdzieś obok i złe warunki atmosferyczne również ich zmusiły do zmiany planów. To ona jest w tej chwili najważniejsza! To przecież ją prześladuje wieczny pech! W pewnym momencie w dość dziwacznej sytuacji Elaine spotyka na swojej drodze przystojnego mężczyznę. Wydaje się, że dobry los jednak się od niej nie odwrócił, bo ów przystojniak zupełnie spontanicznie proponuje jej nocleg u siebie w mieszkaniu, aby rano bez przeszkód mogła znów udać się na lotnisko, i choć z opóźnieniem, ale jednak dolecieć do celu. Naiwna i zrozpaczona kobieta przyjmuje tę propozycję bez zastanowienia. Idzie z nieznajomym w ciemno. Niestety, na drugi dzień ślad po niej ginie… Co zatem stało się z Elaine Dawson? Czy dotarła na lotnisko i wsiadła na pokład samolotu lecącego do Gibraltaru? Dlaczego nie dotarła do celu swej podróży? Czy tajemniczy mężczyzna miał coś wspólnego z jej zaginięciem?

wydanie z 2013 roku

Mija pięć lat. Rosanna Hamilton, mieszkająca na stałe w Gibraltarze, dostaje od swojego londyńskiego szefa zlecenie napisania serii artykułów, których głównymi bohaterami mają być osoby zaginione wiele lat temu, których ciał nigdy nie odnaleziono. Na pierwszy rzut idzie oczywiście sprawa Elaine Dawson. Rosanna angażuje się w nią niezwykle emocjonalnie, bo przecież to na jej ślub Elaine miała dotrzeć. Czy zatem młoda dziennikarka odkryje prawdę? Czy wreszcie sprawa Elaine znajdzie swój finał i zapewni wszystkim spokój? Czy kobieta została zamordowana? A może zwyczajnie uciekła od niepełnosprawnego brata, aby wreszcie zacząć normalnie żyć? Może nie chciała już dźwigać na swoich barkach tak ogromnej odpowiedzialności, jaką była opieka nad Geoffem? Czy dwa niezwykle brutalne morderstwa kobiet dokonane w Londynie mają coś wspólnego ze zniknięciem Elaine?

To tyle, jeśli chodzi o fabułę. A teraz kilka słów o tym, co czuję po przeczytaniu kolejnego kryminału autorstwa Charlotte Link. Zacznę może od tego, że w miarę jak mam na swoim koncie coraz więcej przeczytanych książek Autorki, zauważam u niej pewną schematyczność. Wspomniana schematyczność nie tyle dotyczy wątków kryminalnych, co konstruowania postaci. Niestety, czytelnik znowu spotyka zagubioną i nieporadną życiowo bohaterkę, która w konsekwencji staje się ofiarą. Czy nie obserwowaliśmy tego w Przerwanym milczeniu, Obserwatorze, czy nawet w Drugim dziecku? Oczywiście nie zawsze ci życiowi nieudacznicy padają ofiarą morderstwa. Czasami stoją oni po tej drugiej stronie. To oni są jego sprawcami. Tak więc zawsze w jakiś sposób są zamieszani w sprawę, która stanowi centrum uwagi i Autorki, i czytelnika.

Schematyczność dotyczy również konstruowania tej bardziej obyczajowej części powieści. Podobnie, jak chociażby w przypadku Domu sióstr, w Ostatnim śladzie również mamy do czynienia z nieszczęśliwą mężatką, która z jednej strony chce ratować swoje małżeństwo, zaś z drugiej wykazuje jakoś zbyt mało chęci, aby tego dokonać. W dodatku pojawia się mężczyzna, który zbyt szybko zdobywa jej zaufanie, a to pozwala jej z miejsca zapomnieć o mężu, którego rzekomo kocha. Przyznam szczerze, że sama się sobie dziwię, ale jeśli chodzi o Charlotte Link owa schematyczność nie przeszkadza mi tak bardzo jak u innych autorów. Możliwe, że Charlotte Link jest mistrzynią w konstruowaniu wątków kryminalnych, i w ten sposób doskonale tuszuje tę swoistą rutynę kreowania postaci.

Oprócz rzeczonego wątku kryminalnego w Ostatnim śladzie spotykamy też problemy natury stricte obyczajowej. Tak więc mamy tutaj problem porzuconego w niemowlęctwie, a teraz dorastającego dziecka, które wydaje się być niesamowicie zagubione, a to oczywiście przekłada się negatywnie na relacje z dorosłymi. Jest też osobisty dramat człowieka, który przez własną głupotę i za namową innych, doprowadził do tego, że dziś porusza się na wózku inwalidzkim, i praktycznie zatruwa życie innym, na każdym kroku obwiniając ich o swoje kalectwo. Czytelnik spotyka również dorosłego mężczyznę, który tak naprawdę nie ma pojęcia, co powinien zrobić ze swoim życiem, aby w końcu czuć się spełnionym. Mężczyzna ten szuka zatem przygód, które i tak nie prowadzą do niczego dobrego. Jest też rozpacz po nagłej stracie bliskiej osoby, z którą przeżyło się wiele lat. Pojawia się również problem zaufania lub jego braku. I co chyba najważniejsze, bardzo wyraźnie nakreślona jest kwestia toksycznego związku, który w efekcie prowadzi do tragedii.

Podsumowując, chcę napisać, że patrząc na książkę kompleksowo, bynajmniej nie można jej niczego negatywnego zarzucić. Charlotte Link stworzyła naprawdę doskonałą powieść kryminalno-obyczajową, która trzyma czytelnika w napięciu od początku do samego końca. Zakończenie jest dość zaskakujące. Kiedy wydaje się, że zagadka zniknięcia Elaine Dawson została już rozwiązana, pojawia się nieoczekiwanie kolejny wątek, który skutecznie wybija czytelnika z rytmu. Natomiast bohaterowie powieści generalnie mogliby być naprawdę różnorodni, gdyby nie porównywać ich z tymi, którzy wystąpili już w innych książkach Autorki.