Wydawnictwo: KSIĄŻNICA
Katowice
2011
Tytuł
oryginału: The Boleyn Inheritance
Przekład:
Urszula Gardner
Anna
Kliwijńska, Jane Boleyn i Katarzyna Howard. Trzy różne kobiety, które los
połączył w niezwykle dramatycznych okolicznościach. To właśnie one stały się
głównymi bohaterkami kolejnej części cyklu o dynastii Tudorów autorstwa
niezrównanej Philippy Gregory. Akcja powieści prowadzona jest trójtorowo,
dzięki czemu czytelnik ma okazję przekonać się, w jaki sposób każda z tych
kobiet postrzega otaczającą je rzeczywistość po śmierci Jane Seymour – trzeciej
żony Henryka VIII. Wydawać by się mogło, że Seymourówna była najbardziej
ubóstwianą żoną ówczesnego władcy Anglii. Przecież dała mu upragnionego syna –
Edwarda – a to było dla niego najważniejsze. Wreszcie miał następcę tronu. Nie
udało się to ani Katarzynie Aragońskiej, ani tym bardziej Annie Boleyn, która
skończyła tragicznie, pociągając za sobą ukochanego brata – Jerzego. Tylko
pytanie, czy Henryk VIII w ogóle wiedział, co to jest miłość?
Od
śmierci Jane Seymour mijają dwa lata, a Anglia wciąż nie ma kolejnej królowej. A
zatem królewscy doradcy zachodzą w głowę, kogo by tu sprowadzić na angielski
tron. Sprawa nie jest łatwa, bo Henryk VIII ma swoje wymagania, którym trudno
sprostać. Poza tym jest już podstarzałym mężczyzną, w dodatku schorowanym.
Praktycznie mało kto pamięta, że był taki czas, kiedy uchodził za
najprzystojniejszego i najbardziej urodziwego władcę Europy. Teraz jego
dworzanie widzą jedynie potężnego, tłustego i śmierdzącego monarchę o świńskich
oczkach ukrytych w fałdach tłuszczu. Tak właśnie. Henryk VIII cuchnie, jakby
już za życia jego ciało ulegało rozkładowi. Ale nie można o tym mówić głośno.
Mijając króla na pałacowych korytarzach albo rozmawiając z nim należy zebrać w
sobie jak najwięcej siły i przetrzymać ów smród, jeśli życie miłe. Najbezpieczniej
jest nadal zapewniać monarchę, że wciąż jest piękny i młody niczym bóg. A skoro
mowa o bóstwach, to trzeba też wiedzieć, że Henryk VIII jest wysłannikiem
Najwyższego na ziemi. Decyzje króla są równoznaczne z tym, czego oczekuje od
ludzi chrześcijański Bóg. Odkąd Henryk VIII zerwał kontakty z Kościołem Katolickim,
a dokładnie z papieżem, to właśnie on sam rządzi w Anglii duchowieństwem.
Utożsamia się z Bogiem, a przecież Bogu należy się bezwarunkowe posłuszeństwo.
A
teraz powróćmy do kolejnej potencjalnej oblubienicy Henryka VIII. Trzeba
wykazać naprawdę wiele odwagi albo wręcz głupoty, żeby dobrowolnie godzić się
na małżeństwo z potworem. Tylko że w XVI wieku kobiet nikt o zdanie nie pyta.
One są jedynie pionkami w grze, jaką toczą mężczyźni sprawujący nad nimi
kontrolę. I tak oto dochodzimy do niemieckiej księżniczki Anny Kliwijskiej
(Anna z Kleve). Po śmierci ojca, pieczę nad młodą kobietą przejmuje jej brat –
Wilhelm Bogaty. W momencie, gdy jego rodziciel oddał ducha Bogu, to właśnie
Wilhelm objął władzę w Zjednoczonych Księstwach Jülich-Kleve-Berg, a miało to
miejsce w Roku Pańskim 1539.
 |
| Anna z Kleve (1515-1557) |
W
tym samym czasie w Anglii Henryk VIII Tudor zastanawia się nad znalezieniem
sprzymierzeńca w ewentualnej walce z Francją. Najbliższy doradca – Tomasz
Cromwell – sugeruje mu małżeństwo z niemiecką księżniczką Anną Kliwijską, co
pozwoli zyskać w Niemcach sojusznika. Jednak Henryk VIII nie chce kupować kota
w worku. On musi zobaczyć przyszłą wybrankę serca na własne oczy. Tak więc
„zatrudnia” niejakiego Hansa Holbeina (niemiecki malarz), aby ten namalował
portret księżniczki. Tomasz Cromwell czując, że być może uroda Anny nie olśni
monarchy tak jak powinna, sugeruje po cichu artyście, aby nieco udoskonalił
swoje dzieło. I tak oto powstaje portret, który swym pięknem sprawia, że Henryk
VIII zgadza się na małżeństwo z Anną. Z pewnym opóźnieniem niemiecka
księżniczka w końcu dociera do Anglii i już na wstępie dopuszcza się
nikczemnego czynu wobec króla. Niemniej do ślubu ostatecznie dochodzi, a o tym,
co dzieje się potem z Anną Kliwijską dowiecie się już z książki.
Teraz
zwróćmy uwagę na Jane Boleyn, niegdyś lady Jane Parker. Nazwisko jakże znane i
jak bardzo obciążone zbrodnią. Może lepiej byłoby, gdyby kobieta nigdy nie
trafiła do rodziny Boleynów i nie spotkała na swojej drodze Tomasza Howarda 3.
księcia Norfolk. To on zrobił z niej potwora w ludzkiej skórze. To on
doprowadził do tego, że do dnia swojej śmierci Jane Boleyn będzie czuć wyrzuty
sumienia. Może lepiej byłoby dla niej, gdyby dała głowę razem ze swoim mężem i
szwagierką. Przynajmniej wtedy nie musiałaby zmagać się z tak strasznymi wyrzutami
sumienia. Ale Tomasza Howarda takie rzeczy zupełnie nie interesują. On nie wie,
co to sumienie. Dla niego najważniejsza jest władza i spełnianie swoich chorych
ambicji, nawet kosztem najbliższych. Nie przyjmuje do wiadomości, że ktoś może
nie chcieć mu służyć i dla niego szpiegować, a tym samym brać udziału w jego
spiskach. Jane Boleyn zwana również wicehrabiną Rochford nie ma nawet
najmniejszego wyboru. Jest zmuszona pracować dla księcia i wykonywać jego polecenia
bez słowa sprzeciwu.
 |
| Jane Parker vel Jane Boleyn (1505-1542) |
Choć
sprawa Anny Boleyn i jej brata jest już zakończona, to jednak duchy tych dwojga
wciąż tułają się po pałacu Tudora i straszą tych, którzy w mniejszym lub
większym stopniu przyczynili się do ich śmierci. Jednak jest ktoś, kto nie
przykłada zbyt dużej wagi do tamtych wydarzeń. Owszem, wie, co się wtedy stało,
ale podchodzi do przeszłości zbyt lekko i jakoś nie chce sobie nią zawracać
głowy. Dla tej osoby zupełnie co innego ma znaczenie. Tym, co ją interesuje, to
przede wszystkim młodzi i przystojni mężczyźni, którzy bez przerwy wodzą za nią
oczami, a ona każdego z nich może mieć na skinienie palcem. Interesują ją też bogate
stroje, w które inwestuje bez miary, oczywiście na tyle, na ile ją stać. Ale
przecież jej wuj już zadbał o to, aby mogła cieszyć się znacznie większym
bogactwem niż do tej pory. Choć ma dopiero czternaście lat, to jednak wie już,
co zrobić, aby rozkochać w sobie mężczyznę. Kim jest ta młodziutka i głupiutka
niewiasta? To oczywiście Katarzyna Howard, kuzynka Anny Boleyn.
Każdy,
kto nie boi się historii i dość mocno się nią interesuje wie, że Katarzyna
Howard zajęła miejsce Anny Kliwijskiej u boku Henryka VIII. Małżeństwo to
sprawiło, że młodziutka królowa marnie skończyła. Nawet wiedza o tym, jak
surowy i bezwzględny potrafi być jej małżonek, nie powstrzymała jej przed
zaspokajaniem własnych potrzeb. Oczywiście można ją zrozumieć. Po pierwsze,
praktycznie była jeszcze dzieckiem, kiedy przysięgała Henrykowi VIII miłość,
wierność i uczciwość małżeńską, a więc i jej psychika nie była na tyle
dojrzała, aby móc poważnie potraktować swoją pozycję w kraju. Po drugie, król w
tamtym okresie był wręcz odrażający, a ona młoda i piękna. Tak więc szukała
miłości fizycznej poza małżeństwem. Pragnęła być z mężczyzną, który nie będzie
w niej budził wstrętu. Jeśli można tutaj kogoś winić, to tylko Tomasza Howarda.
Praktycznie wszystkie młode kobiety, które były z nim w jakiś sposób związane,
wrzucał Henrykowi VIII do łoża. Tak przecież było z Marią Boleyn i jej siostrą
Anną, a potem z rzeczoną Katarzyną.
A
zatem w jakich słowach można zdefiniować Dwie królowe? Emocje, emocje i
jeszcze raz emocje. Philippa Gregory już nas przyzwyczaiła do tego, że pisze
fenomenalnie. Ta niezwykłość jej prozy ma miejsce także w przypadku niniejszej
powieści. Choć wiadomo jaki los czeka główne bohaterki, to jednak czytelnik wielokrotnie
podczas lektury ma nadzieję, że to ich przeznaczenie jednak będzie inne. I to
jest chyba jedyną wadą powieści historycznych, o ile w ogóle można mówić o
jakichkolwiek wadach, przynajmniej w przypadku książek Philippy Gregory. Dla
mnie poznanie zakończenia jeszcze przed przeczytaniem ostatniego rozdziału, a
właściwie jeszcze na długo przed sięgnięciem po daną powieść nie ma
znaczenia, bo historia już dawno je pokazała. Mogłabym czytać tego rodzaju
literaturę bez przerwy, szczególnie w tak doskonałym wydaniu, jak ma to miejsce
u Philippy Gregory.
 |
| Katarzyna Howard (1525 - 1542) |
Skoro
mówimy o czasach Henryka VIII Tudora i jego dwóch kolejnych żonach, to
chciałabym przy tej okazji powrócić do powieści autorstwa Bertrice Small pod
tytułem Róża z kolcami [recenzja tutaj]. W przeciwieństwie do Philippy
Gregory, książka Bertrice Small zawiera znaczne więcej fikcji literackiej. Tam
fikcyjni są nawet główni bohaterowie, lecz to, co nas najbardziej interesuje
jest jak najbardziej prawdziwe. A interesuje nas Henryk VIII Tudor, Tomasz
Howard, Katarzyna Howard i okoliczności jej egzekucji. Kiedy tak porównuję te
dwie powieści, zastanawiam się jak bardzo może różnić się sposób postrzegania
tej samej postaci przez różnych autorów. Bertrice Small przedstawiła Henryka
VIII w sposób dość humorystyczny. Poza tym jego „układ” z Anną Kliwijską miał
inne podłoże niż ma to miejsce w przypadku powieści Philippy Gregory. Tam
rozwścieczony król biega po pałacowych korytarzach i drze się wniebogłosy „Nie
podoba mi się!, Nie podoba mi się!, Nie podoba mi się!...”. Tutaj z kolei
mamy do czynienia z monarchą, który za wszelką cenę szuka powodu, aby pozbyć
się nowo poślubionej żony i nie waha się oskarżyć ją nawet o uprawianie czarnej
magii. A wszystko po to, aby zatuszować własne braki i impotencję, bo przecież
on jest doskonały, a Anna to ta ułomna. Anna z Kleve w wykonaniu Bertrice Small
to kobieta, która nie boi się swojego okrutnego małżonka, bo wie, że zawarła z
nim umowę, a on tej umowy dotrzyma. Tak więc zostaje jego przyjaciółką i
siostrą bez strachu o własne życie. Z kolei ta sama postać widziana oczami
Philippy Gregory drży ze strachu niczym osika na wietrze. Na ucieczkę z Anglii
nie ma już szans. Każdy list z królewską pieczęcią dostarczony przez posłańca
traktuje jak wyrok śmierci. Polecam zatem przeczytać obydwie te powieści, bo
każda z nich jest naprawdę godna uwagi.
Annę
Kliwijską Philippa Gregory przedstawiła jako tę rozsądną, mądrą, znającą zasady
dworskiej etykiety i znacznie bardziej nadającą się na królową Anglii niż
dziecinna Katarzyna Howard, która niemal każdy dzień zaczynała od słów: „Popatrzymy,
co też mam…”, a potem następowała cała litania nowych bogatych strojów i
biżuterii. Dlaczego zatem Henryk VIII pozbył się Anny ze swojego życia?
Dlaczego nie interesowała go jako kobieta i matka następcy tronu? Czy naprawdę
chodziło o jej urodę? A może faktycznie zaważył na tym incydent w Rochesterze?
Anna Kliwijska chyba naprawdę mogła mówić o wielkim szczęściu i Boskiej opiece,
skoro małżonek mimo wszystko nie podpisał na nią wyroku śmierci. Ktoś powie, że
zaważyły na tym kwestie polityczne. Że Henryk VIII bał się zemsty Wilhelma
Bogatego. Raczej nie miał ku temu powodów, ponieważ brat Anny zupełnie się o
nią nie troszczył. Wyglądało to tak, jakby odetchnął z ulgą, że udało mu się
pozbyć siostry z Niemiec. Tak przynajmniej twierdzi Philippa Gregory, a jej
wiedza na ten temat pochodzi z informacji jakie znalazła w historycznych
zapiskach odnośnie do stylu wychowania niemieckiej księżniczki.
Mogłabym
o tej książce naprawdę jeszcze sporo napisać, lecz nie chcę Wam psuć
przyjemności czytania. Tak więc kończąc zapraszam Was na dwór Henryka VIII
Tudora, gdzie najbardziej wyeksponowanymi rekwizytami są szafot i katowski
miecz.
