Charlotte Link – „Dom sióstr”

Wydawnictwo: SONIA DRAGA

Katowice 2011

Tytuł oryginału: Das Haus Der Schwestern

Przekład: Ryszard Wojnakowski

Kiedy myślę o starym i opuszczonym domu, to niemalże zawsze wydaje mi się, że łączy się z nim jakaś nigdy nie odkryta tajemnica. Sekret, który jego mieszkańcy zabrali ze sobą do grobu i tym samym sprawili, że już nikt nigdy nie dowie się prawdy o wydarzeniach, które rozegrały się w jego murach. Stare domy mają to do siebie, że budzą strach. Człowiek obawia się wejść do ich wnętrza, aby nie natknąć się tam na ducha przeszłości, który błąka się gdzieś nie zaznawszy spokoju.

Gdzieś na pustkowiu w angielskim hrabstwie Yorkshire stoi dom. Dom, który posiada swoją własną historię oraz którego ściany niejedno widziały i niejedno słyszały. Gdyby potrafiły mówić, zapewne zszokowałyby swoją opowieścią mieszkańców wioski. Wokół domu od lat krążą rozmaite historie, a może nawet legendy. Nikt tak naprawdę nie wie, co takiego wydarzyło się dziesiątki lat temu w tajemniczej posiadłości Westhill House. Ludzie snują swoje własne domysły i z ust do ust powtarzają informacje, które nie do końca mają coś wspólnego z prawdą. Jedyną osobą, która wie, co tak naprawdę stało się w posiadłości, jest obecna właścicielka – siedemdziesięcioletnia Laura Selley. Niemniej jednak, kobieta uparcie milczy. Lecz każdego dnia bije się z myślami i wciąż wraca do przeszłości, która nie pozwala jej spokojnie żyć. Stale ma przed oczami wydarzenia, których była świadkiem, od kiedy jako nastolatka uciekająca przed niemieckimi bombami, znalazła schronienie w Westhill House. Ten dom stał się dla niej azylem. Bezpiecznym miejscem, którego kurczowo trzymała się przez te wszystkie lata. Westhill House to posiadłość bez której Laura nie wyobraża już sobie życia. Nawet kiedy wyjeżdża, choćby na bardzo krótki czas, jej myśli bezustannie zaprząta dom, który ludzie nazwali po prostu „domem sióstr”. Dlaczego? Skąd ta nazwa?

Podczas gdy Laura Selley wiedzie swoje pustelnicze i neurotyczne życie w krainie sióstr Brontë, w Niemczech młode małżeństwo prawników zmaga się ze swoimi problemami. Ciągła praca i chęć wspinania się na coraz wyższe szczeble zawodowej kariery sprawiły, że Barbara i Ralph Ambergowie zdążyli się od siebie poważnie oddalić. Żona nie ma czasu dla męża, zaś mąż wciąż czuje się przez nią zaniedbywany. Najprawdopodobniej oboje nadal bardzo się kochają, ale nie potrafią już sobie tego okazywać. Wydaje się, że jedynym wyjściem z tej sytuacji jest spędzenie trochę czasu razem, gdzieś z dala od zgiełku codziennego życia. I tak oto Barbara i Ralph trafiają do Westhill House. Właśnie zbliża się Boże Narodzenie i czterdzieste urodziny Ralpha. Barbara uznaje, że te kilka dni w Anglii pomoże im scalić ich związek albo przynajmniej zastanowić się nad problemami, które ich trapią i być może znaleźć dla nich jakieś rozwiązanie. Tak więc pod nieobecność Laury Selley, która w tym czasie wyjeżdża do swojej młodszej siostry, Ambergowie wynajmują Westhill House. Nie przypuszczają jednak, że to Boże Narodzenie zapadnie w ich pamięci do końca życia, i to wcale nie z powodu urodzin Ralpha czy jakiegoś spektakularnego odnalezienia złotego środka, który miałby uratować ich małżeństwo.

Kiedy Ambergowie docierają do Leigh’s Dale, prognoza pogody nie jest zbyt obiecująca. Zapowiadają praktycznie śnieżycę stulecia. Jednak Barbara i Ralph jakoś niezbyt przywiązują do tego wagę. Wydaje im się, że mają jeszcze czas na zaopatrzenie się w żywność. Wystarczy, że zrobią to następnego dnia. Lecz nazajutrz jest już na to za późno. Tony śniegu odcinają im drogę do miasteczka. W dodatku nie ma prądu, nie działają też telefony. Ambergowie praktycznie zostali odcięci od świata i za swoją niefrasobliwość muszą słono zapłacić. Te niewielkie ilości jedzenia, jakimi dysponują, bardzo szybko się kończą. Prawnicy wręcz przymierają głodem. Jedyne, czego mają pod dostatkiem, to drewno, którym palą w kominku, choć i tak nie potrafią pozbyć się przerażającego chłodu, jaki panuje w domu. Każde spojrzenie za okno budzi w nich strach.  Nie na wiele też zdają się ich małżeńskie rozmowy. Wygląda na to, że nie ma już najmniejszych szans, aby mogli się ze sobą dogadać. Ich związek najprawdopodobniej został już spisany na straty.

Niemniej jednak, Barbara i Ralph nie dają za wygraną. Radzą sobie, jak tylko potrafią najlepiej. Choć ich sytuacja daleka jest od romantycznego wypadu we dwoje, to jednak nie tracą siły ducha i próbują jakoś przetrwać najgorsze. W końcu śnieżyca nie będzie trwać wiecznie. Przecież kiedyś ten koszmar musi się skończyć. Któregoś dnia zupełnie przypadkowo, Barbara natrafia na manuskrypt pewnej książki. Książki, której autorką jest niejaka Frances Gray. Powieść datowana jest na rok 1980, a więc została napisana szesnaście lat wcześniej. Kim zatem była owa Frances Gray i co takiego łączyło ją z Westhill House? Bo przecież coś łączyć musiało, skoro jej zapiski zostały ukryte na terenie posiadłości. I tak oto Barbara – trochę dla zabicia czasu i zapomnienia o swoim dramatycznym położeniu, a trochę z czystej ciekawości – zatapia się w lekturze, która z każdą kolejną stroną pochłania ją coraz bardziej. Nie słucha rozsądnego głosu męża, który wyrzuca jej brak dobrych manier i postępowanie wbrew wszelkim regułom przyzwoitości. Przecież to czyjaś osobista historia, intymne zwierzenia kobiety, które na pewno nie są przeznaczone dla Barbary Amberg! Lecz ona zupełnie Ralpha nie słucha, a jedynie czyta, czyta, czyta…

W oparciu o fabułę książki
w 2002 roku  powstał film
produkcji niemieckiej
reżyseria: Rolf von Sydow
źródło

Tymczasem w Londynie Laura Selly wciąż odczuwa niepokój, czym doprowadza swoją młodszą siostrę do szału. Kobieta stale martwi się domem w Leigh’s Dale. Każda chwila spędzona z dala od tego miejsca, jest dla niej istną katorgą. Co takiego wie Laura, a o czym nie mogą dowiedzieć się inni? Czy to ma jakiś związek z powieścią, która wpadła w ręce Barbary Amberg? Czy właśnie tego boi się Laura? Obawia się, że ktoś wreszcie ją przeczyta, a prawda w końcu ujrzy światło dzienne?

Ostatnio jestem na fali powieści Charlotte Link. Dom sióstr to trzecia książka tej Autorki, którą przeczytałam. Poprzednie to Przerwane milczenie i Drugie dziecko. Cóż zatem mogę napisać o tej trochę za bardzo przereklamowanej powieści? Jest dobra. Może nawet bardzo dobra, ale nie jako thriller, lecz jako powieść obyczajowa z wątkiem kryminalnym. Przyznam szczerze, że po takiej promocji, jakiej mieliśmy okazję być świadkami, spodziewałam się po tej książce czegoś zupełnie innego. Może gdybym wcześniej nie czytała innych powieści Charlotte Link, dzisiaj moje odczucia byłyby zgoła inne. Nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że powieść jest powieleniem Drugiego dziecka, a może Drugie dziecko stanowi kopię Domu sióstr? Oczywiście obydwie powieści różnią się między sobą fabułą i bohaterami, ale pisane są dokładnie według tego samego schematu i dotyczą tych samych czasów. Mogłabym tutaj zaprezentować nawet tabelkę, w której ujęłabym różnice i podobieństwa. Jestem pewna, że tych podobieństw byłoby znacznie więcej niż różnic.

Podobnie jak w przypadku Drugiego dziecka, tutaj również czytelnik ma do czynienia z przypadkowo znalezionymi zapiskami starej kobiety stojącej już nad grobem, która w ten sposób chce rozliczyć się ze swoim życiem. Można odnieść wrażenie, że czytamy jednocześnie dwie powieści. Jedna to ta napisana współcześnie i traktująca o Barbarze i Ralphie oraz tych, którzy ich otaczają, zaś druga stanowi przeniesienie czytelnika w czasy jeszcze sprzed pierwszej wojny światowej, kiedy to w Anglii dość prężnie rozwijał się ruch feministek walczących o prawa wyborcze dla kobiet. W centrum tego wszystkiego stoi Frances Gray, której rodzina przeżyła naprawdę wiele. Dwie wojny światowe tragicznie odbiły się na losach właścicieli Westhill House, a dodatkowo niektórzy z członków rodziny nie potrafili poradzić sobie nie tylko z traumatycznymi przeżyciami wojennymi, ale także ze zwykłymi problemami dnia codziennego. Frances Gray zdradza naprawdę wiele szczegółów, a jej powieść należy rozumieć jako spowiedź życia. Tylko dlaczego ją ukryła? Dlaczego nie wydała? Z jakiego powodu nie pokazała tym, którzy w tej książce znaleźli swoje miejsce? Czego się bała? Czyżby tego samego, czego teraz obawia się Laura Selley?

Po trzech przeczytanych książkach Charlotte Link jestem już pewna, że standardem jest umieszczanie akcji w angielskim hrabstwie Yorkshire. Akurat dla mnie nie stanowi to problemu, ale innym czytelnikom może to przeszkadzać. Klasyką jest również mroczny klimat powieści. Nie mogę stwierdzić, że książka mi się nie podobała, bo podobała mi się i przeczytałam ją z ogromnym zainteresowaniem. Z czystym sumieniem mogę ją także polecić innym czytelnikom, niemniej trzeba pamiętać, żeby nie nastawiać się na emocjonujący thriller, bo w mojej ocenie powieść thrillerem nie jest. Na pewno nie zrezygnuję z czytania książek Charlotte Link. Przede mną Obserwator, tak więc jak widać moja indywidualna moda na tę niemiecką Autorkę nadal trwa. Naprawdę bardzo dobrze mi się czyta jej powieści.

Co może dziwić polubiłam Frances Gray pomimo jej wad i niezbyt przykładnego postępowania, natomiast antypatię poczułam do Barbary Amberg, która zaprezentowała się jako kobieta wypalona emocjonalnie, lecz mimo to perfidnie krzywdząca męża, który naprawdę ją kocha. Frances przynajmniej jest szczera w tym, co robi czy mówi, zaś Barbara jako kobieta osiągająca sukcesy i rzekomo twardo stąpająca po ziemi, zachowuje się jak mała rozkapryszona dziewczynka, która tak naprawdę sama nie wie, czego chce. Oczywiście pod kątem psychologicznym można takiego a nie innego postępowania ze strony Barbary dopatrywać się w jej niełatwym dzieciństwie i latach dojrzewania. Ale przecież Frances też nie było łatwo. Czytając tę powieść można też odnieść wrażenie przemieszczania się z jednego świata do drugiego, i to od czytelnika będzie zależeć, w którym z nich poczuje się bardziej komfortowo.